Lýsing: minningargrein um uppvakning

Árið 1986 var stofnað fjármögnunarfyrirtæki undir nafninu Lýsing (kt. 4910861229). Samkvæmt fyrirtækjaskrá var það fyrirtæki afskráð árið 2007 og hefur aldrei heitið "Lykill", andstætt þeim misskilningi sem kemur fram í frétt mbl.is. Nema snillingarnir hafi fundið leið til að framkvæma afturvirka nafnabreytingu. Miðað við margar aðrar snilldarfléttur er reyndar alls ekki víst að sá möguleiki sé með öllu útilokaður.

Árið 2001 var stofnað nýtt fyrirtæki undir nafninu Lýsing (kt. 6211012420). Það fyrirtæki veitti tugþúsundir bílalána o.þ.h. með ólöglegum skilmálum um gengistryggingu áður óþekktum kjörum, sem sprungu í andlitið á fólki reyndust mörgum þungbær í hruninu og kjölfar þess. Afleiðingarnar má sjá í annálum dómstóla þar sem fjármálagerningar og framferði fyrirtækisins hafa komið til kasta þeirra svo oft að fyrirtækið hlýtur eiginlega að vera Íslandsmethafi í málaferlum.

Árið 2007 var svo stofnað nýtt fyrirtæki í flóknum gjörningi einhverskonar öfugs samruna og skiptingar, sem voru einmitt í tísku á þeim tíma. Þannig þótti mörgum eitursnjallt að láta óhentuga hluta starfsemi sinnar (til dæmis skuldirnar) flakka yfir á nýja kennitölu en halda svo áfram að starfa á þeirri fyrri eins og ekkert hefði í skorist. Þrátt fyrir alla snilldina fór Lýsing samt tæknilega á hausinn í hruninu, en var jafn harðan endurfjármögnuð með enn snjallari æfingum þar sem fé var fært úr þrotabúi stærsta eiganda þess Klakka (sem áður hét Exista) en tapið fært í ruslakistuna dótturfélagið sem hét því viðeigandi nafni Pera í samræmi við óhjákvæmileg örlög sín.

Í kjölfar hrunsins stundaði uppvakningurinn fyrirtækið það að stela vörslusvipta bifreiðum af viðskiptavinum sínum og jafnvel stundum fólki sem aldrei hafði skipt við fyrirtækið, af óbilgirni dugnaði sem margir þeirra munu seint gleyma. Enn þann dag í dag er þjarmað að innheimt hjá einstaklingum sem gerðust viðskiptavinir löngu fyrir hrun, grunlausir um að síðar yrðu þeir að fórnarlömbum fjárkúgunar í vanskilum við Lýsingu. Á meðan mest gekk á í þessu var starfsemin lítið auglýst enda var ekkert sérstaklega góð stemning fyrir slíku í samfélaginu, hvorki bílalánum né Lýsingu.

Um svipað leyti og uppvakningurinn Lýsing lagði hvað mesta áherslu á að ræna og rupla heimili og fyrirtæki hámarka endurheimtur útlána sinna, hóf MP banki (nú Kvika) að bjóða einstaklingum bílalán undir vörumerkinu "Lykill". Þegar sá banki ákvað svo að hætta almennri bankaþjónustu og breytast í fjárfestingarbanka, var vörumerkið "Lykill" selt Lýsingu vorið 2014 ásamt meðfylgjandi lánasafni.

Eftir að Lýsing eignaðist vörumerkið "Lykill" og lánasafn þess hefur fyrirtækið smám saman verið að smeygja af sér blóðdrifnum klæðum fortíðarinnar endurskapa ímynd sína og færa sig yfir í hið nýkeypta dularklæði vörumerki. Fyrst var skipt um heimilisfang, reyndar aðeins um eitt númer, með því að flytja úr Ármúla 3 í Ármúla 1. Húsnæðið hafði þá á undraskömmum tíma fengið rándýra yfirhalningu og er nú sannkölluð glæsihöll.

Fljótlega var vörumerki Lykils stillt upp við hlið merkis Lýsingar yfir innganginum. Smám saman fór að bera á auglýsingum aftur, nú undir vörumerkinu Lykill, en þess var þó vandlega gætt að heiti Lýsingar kæmi hvergi fram í þeim. Í september síðastliðnum var svo fyrirtækjaskrá tilkynnt formlega um breytingu á nafni félagsins í "Lykill".

Núna er firmamerki Lýsingar með öllu horfið af höfuðstöðvum Lykils (kt. 6211012420) í Ármúlanum. Þannig eru hamskiptin fullkomnuð og nú stendur til að selja félagið, væntanlega einhverjum sem er grunlaus um vafasama fortíð og ónýtt orðspor þess lítur á það sem frábært fjárfestingartækifæri.

Lýsing er dauð - lengi lifi Lýsing Lykill !

Lykill ehf. í söluferli

Fróðleikskorn um kjörgengisskilyrði

33/1944: Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands

34. gr. Kjörgengur við kosningar til Alþingis er hver sá ríkisborgari sem kosningarrétt á til þeirra og hefur óflekkað mannorð.

33. gr. ...
Nánari reglur um alþingiskosningar skulu settar í kosningalögum.

24/2000: Lög um kosningar til Alþingis

4. gr. Kjörgengur við kosningar til Alþingis er hver sá sem kosningarrétt á skv. 1. gr. og hefur óflekkað mannorð. ...

1. gr. Kosningarrétt við kosningar til Alþingis á hver íslenskur ríkisborgari sem náð hefur 18 ára aldri þegar kosning fer fram og lögheimili á hér á landi.

6. gr. Kjósendur neyta kosningarréttar síns í kjördæmum eftir þeim reglum og með þeim skilyrðum er lög þessi setja.

Unnur Brá Konráðsdóttir | Æviágrip þingmanna frá 1845

Alþingismaður Suðurkjördæmis 2009–2017 (Sjálfstæðisflokkur).

5/1998: Lög um kosningar til sveitarstjórna

3. gr. Kjörgengur í sveitarstjórn er hver sá sem á kosningarrétt í sveitarfélaginu skv. 2. gr., hefur ekki verið sviptur lögræði og hefur óflekkað mannorð. ...

2. gr. Kosningarrétt við kosningar til sveitarstjórnar á hver íslenskur ríkisborgari sem náð hefur 18 ára aldri þegar kosning fer fram og á lögheimili í sveitarfélaginu.

21/1990: Lög um lögheimili

1. gr. Lögheimili manns er sá staður þar sem hann hefur fasta búsetu.

Unnur Brá Konráðsdóttir - Já.is

Gilsbakka 4, 860 Hvolsvelli

Unnur Brá liggur undir feldi

Á Íslandi eru einkum þrjú stór skipulögð glæpasamtök sem mynda eina samstæða heild

1. Arion banki
2. Íslandsbanki
3. Landsbankinn

Enginn hefur hingað til andmælt þessu.

Því miður er lögreglan ekki búin að fatta þetta.

Gera ólöglega fjármuni löglega

Evrumýtan um afnám verðtryggingar

Verðtrygging hefur löngum verið fastur liður í þjóðfélagsumræðu á Íslandi. Ekki síst vegna háværra krafna um afnám einhliða verðtryggingar á skuldum íslenskra heimila. Í þeirri umræðu hefur því stundum verið haldið fram að innganga í Evrópusambandið og eftir atvikum, upptaka evru með  inngöngu í evrópska myntbandalagið, sé ákjósanleg leið, jafnvel sú eina að því markmiði. Slíkar kenningar standast þó ekki nánari skoðun og verður hér útskýrt hvers vegna þær gera það ekki.

Algengar spurningar:

• Er krónan ónýtur gjaldmiðill og orsök verðtryggingar? Svar: Nei, þvert á móti er verðtrygging lánsfjár ein helsta meginuppspretta óstöðugleika í efnahagsmálum íslenskra heimila.
• Er verðtrygging lánsfjár bönnuð í Evrópusambandinu? Svar: Nei, reglur Evrópusambandsins banna ekki verðtryggingu svo lengi sem upplýst er um áhrif hennar á kostnað við lántöku.
• Myndi verðtrygging ekki hverfa eða verða áhrifalaus með aðild að myntbandalagi? Svar: Nei, verðtrygging er skilmáli sem er ekki prentaður á peningaseðla heldur samninga og slíkir samningar myndu ekki falla sjálfkrafa úr gildi þó gengið yrði í erlent myntbandalag.
• Hvernig á þá að afnema verðtryggingu lánsfjár miðað við vísitölu neysluverðs? Svar: Það er einfalt að afnema heimildina úr íslenskum lögum með samþykki meirihluta Alþingis.
• Hvað yrði þá um eldri samninga? Svar: Það mun alltaf verða sjálfstætt viðfangsefni.
• Hvað hefur þetta þá með Evrópumál að gera? Svar: Ekkert sérstakt í sjálfu sér.

Kenning: Verðtrygging er nauðsynleg því krónan er ónýtur gjaldmiðill.

Staðreyndir: Krónan er ekki ónýtari en svo að með henni má greiða allar löglegar fjárkröfur á Íslandi líkt og á við um langflesta þjóðargjaldmiðla. Verðtrygging er ekki prentuð á peninga heldur byggist hún á samningsskilmálum. Verðtrygging er ekki náttúrulögmál heldur undantekning frá meginreglu íslensks réttar um bann við verðtryggingu lánsfjár án lagaheimildar. Verðtrygging var á sínum tíma leyfð sérstaklega með bráðabirgðalögum en það hefur ekkert með gjaldmiðilinn að gera.

Kenning: Í Evrópusambandinu er verðtrygging óheimil.

Staðreyndir: Verðtrygging er ekki bönnuð í Evrópusambandinu eins og hefur verið staðfest af þar til bærum dómstólum, þó með fyrirvörum um að skilmálarnir séu skýrir og lánskostnaður vel kynntur fyrir lántaka. Allar Evróputilskipanir um neytendalán gilda nú þegar á Íslandi vegna EES-samningsins og á því yrði engin breyting með aðild að Evrópusambandinu. Verðtrygging myndi því ekki sjálfkrafa falla brott með slíkri aðild. Verðtrygging verður ekki afnumin nema með lögum frá Alþingi og slík lög mætti samþykkja alveg óháð því hvort það hefði neitt með Evrópumál að gera.

Kenning: Með upptöku stöðugs eða alþjóðlegs gjaldmiðils yrði verðtrygging óþörf.

Staðreyndir: Fullyrðingin er gildishlaðin því hún gerir ráð fyrir að verðtrygging sé óhjákvæmilegur fylgihlutur gjaldmiðils. Nánari skoðun leiðir í ljós að verðtrygging virðist óþörf í þeim fjölmörgu ríkjum sem halda úti sjálfstæðum gjaldmiðli en nota ekki verðtryggingu eins og hún tíðkast á Íslandi. Verðtrygging er því engin nauðsyn, víðast hvar sjá vextir lánveitanda fyrir sanngjörnu endurgjaldi að teknu tilliti til samningsforsendna. Það er aftur á móti á færi hvers ríkis fyrir sig að ákveða hvort verðtrygging höfuðstóls lánsfjár sé heimiluð. Það er meðvituð ákvörðun en ekki nauðsyn!

Spurning: Er ekki óyfirstíganlega erfitt að afnema verðtryggingu?

Staðreyndir: Nei það er ekki erfitt að afnema verðtryggingu. Nýleg fordæmi eru fyrir afnámi tiltekinna tegunda verðtryggingar með einföldum lagabreytingum, nánast með einu pennastriki. Frumvörp um afnám verðtryggingar lána til neytenda miðað við vísitölu neysluverðs hafa verið lögð fram þrisvar frá hruni en ekki náð fram að ganga. Það eina sem þarf til að breyta því er meirihluti Alþingismanna.

Spurning: En hvað með eldri lánasamninga frá því fyrir afnámið?

Staðreyndir: Afnám verðtryggingar á við um ný lán eftir brottfellingu lagaheimilda um verðtryggingu lána (til neytenda). Um eldri lán þarf að fara með öðrum hætti sem er sjálfstætt úrlausnarefni. Þar þarf að skoða hvort löglega hafi verið staðið að lánveitingu og hvaða afleiðingar vanræksla á upplýsingaskyldu lánveitanda geti haft í för með sér. Það er úrlausnarefni dómstóla fremur en löggjafans og efni í sjálfstæða umfjöllun í öðrum pistli.

Spurning: Er með þessu mælst gegn Evrópusambandsaðild eða evru?

Staðreyndir: Hér er engin afstaða tekin til þess hvort aðild að Evrópusambandi eða myntbandalagi sé ákjósanleg fyrir Ísland heldur er eingöngu leitast við að útrýma misskilningi í því skyni að byggja megi umræðu um verðtryggingu á staðreyndum og réttum forsendum. Verðtrygging neytendalána er mein sem þarf að útrýma óháð stöðu Íslands gagnvart Evrópusambandinu. Engum væri heldur neinn greiði gerður með því að ganga í ríkjasamband og myntbandalag á grundvelli ranghugmynda.

Höldum okkur við staðreyndir!

„Tími krónunnar er liðinn“

Persónuverndarlög og dreifing nektarmynda

Eftirfarandi pistill er byggður á minnisblaði undirritaðs frá 3. apríl 2017 um stafrænt kynferðisofbeldi (svokallað hrelliklám) með hliðsjón af lögum um persónuvernd og meðferð persónuupplýsinga nr. 77/2000 (pvl.).

Þessi grein er samin í tilefni af umfjöllun í íslensku samfélagi um athæfi sem stundum er kallað hrelliklám. Slíkt athæfi felur jafnan í sér upptöku nektarmynda eða myndefnis sem sýnir kynferðislega hegðun og er svo dreift síðar í óþökk þeirra sem sjást á þeim myndum.

Aðallega er fjallað um tvennskonar persónuupplýsingar í pvl. þ.e. annars vegar almennar persónuupplýsingar og hins vegar viðkvæmar persónuupplýsingar en eðli málsins samkvæmt gilda strangari reglur um viðkvæmar upplýsingar heldur en almennar. Samkvæmt d-lið 8. tl. 1. mgr. 2. gr. pvl. teljast „upplýsingar um kynlíf manna og kynhegðan“ vera viðkvæmar persónuupplýsingar, sem hlýtur að eiga við um myndir sem sýna nekt eða kynlífsathafnir og hafa kynferðislega skírskotun. Samkvæmt 2. tl. sama ákvæðis er hugtakið vinnsla skilgreint sem „Sérhver aðgerð eða röð aðgerða þar sem unnið er með persónuupplýsingar, hvort heldur sem vinnslan er handvirk eða rafræn.“ Að taka myndir af einstaklingum og dreifa þeim eftir rafrænum leiðum getur samkvæmt því talist fela í sér vinnslu persónuupplýsinga.

Samkvæmt 9. gr. pvl. er vinnsla viðkvæmra persónuupplýsinga óheimil nema uppfyllt sé eitthvert af skilyrðum 1. mgr. 8. gr. og enn fremur eitthvert af þeim níu skilyrðum sem talin eru upp í 1. mgr. 9. gr. Auk þess þarf öll vinnsla að uppfylla meginreglur 1. mgr. 7. gr. sem meðal annars eru þær að vinnslan þarf að vera sanngjörn og lögmæt, ekki sé gengið lengra en nauðsynlegt er í vinnslunni, og að upplýsingarnar séu aðeins notaðar í þeim tilgangi sem ætlað er en ekki öðrum ósamrýmanlegum tilgangi. Umræddar meginreglur eiga m.a. uppruna sinn að rekja til samnings Evrópuráðsins um vernd persónuupplýsinga frá 1981 sem Ísland fullgilti árið 1991 og eiga sér einnig stoð í 8. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu ásamt 71. gr. stjórnarskrárinnar sem kveða á um friðhelgi einkalífs.(1)

Stundum hefur verið bent á að myndefni af þessu tagi sé í einhverjum tilfellum tekið upp með samþykki viðkomandi í upphafi, en sé svo birt eða því miðlað í óþökk viðkomandi, til dæmis eftir að samband hlutaðeigandi aðila hefur versnað eða slitnað upp úr því. Samþykki er einmitt eitt þeirra skilyrða sem heimild til vinnslu persónuupplýsinga getur byggst á sbr. 1. tl. 1. mgr. 8. gr. og 1. tl. 1. mgr. 9. gr. pvl. Á hinn bóginn segir í 1. mgr. 28. gr. að hinn skráði, í þessu samhengi sá sem myndin er af, eigi rétt á að andmæla vinnslu persónuupplýsinga um sig, og séu þau andmæli réttmæt, eins og þau hljóta að vera í tilfellum sem þessum, þá sé frekari vinnsla óheimil. Jafnframt segir í 1. mgr. 25. gr. að eyða skuli persónuupplýsingum sem hafi verið skráðar án tilskilinnar heimildar. Enn fremur segir í 1. mgr. 26. gr. að skylt sé að eyða persónuupplýsingum þegar ekki sé lengur málefnaleg ástæða til að varðveita þær, sem getur til dæmis átt við eftir að samband aðilanna hefur versnað og sá sem sést á mynd vill ekki lengur að sú mynd sé varðveitt og hvað þá miðlað. Þá segir einnig í 2. mgr. 26. gr. að hinn skráði geti ávallt krafist þess að upplýsingum um sig sé eytt eða notkun þeirra bönnuð, teljist það réttlætanlegt út frá heildstæðu hagsmunamati. Samkvæmt slíku mati getur sá sem hefur tekið nektarmynd af öðrum, almennt séð ekki talist hafa neina réttmæta hagsmuni af því að varðveita hana í óþökk viðkomandi, heldur hefur sá sem sést á slíkri mynd þvert á móti ríka hagsmuni af því að henni sé eytt í tilfellum sem þessum. Enda telst friðhelgi einkalífs þess aðila til grundvallar mannréttinda eins og kemur fram í 71. gr. stjórnarskrárinnar sem og 8. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu sbr. lög nr. 62/1994.

Af framangreindu leiðir að vinnsla persónuupplýsinga sem felst í miðlun nektarmynda eða myndefnis af kynferðislegum toga er almennt séð óheimil í óþökk viðkomandi og varðveisla slíks myndefnis er bönnuð gegn andmælum þeirra sem sjást á slíkum myndum. Samkvæmt því sem segir í 1. mgr. 42. gr. pvl. varða brot á ákvæðum þeirra laga fésektum eða fangelsi allt að þremur árum nema þyngri refsing liggi við samkvæmt öðrum lögum.

Persónuvernd er sú stofnun sem hefur eftirlit með framkvæmd pvl. samkvæmt 1. mgr. 37. gr. og samkvæmt 2. mgr. úrskurðar stofnunin í ágreiningsmálum um vinnslu persónuupplýsinga. Persónuvernd tekur mikinn fjölda slíkra mála til meðferðar á hverju ári, en í einu tilfelli var um að ræða svo alvarlegt brot að stofnunin ákvað að kæra málið til lögreglu.(2) Þá var um að ræða fjarskiptafyrirtæki sem hafði unnið úr og notað upplýsingar úr farsímakerfinu um símnotkun viðskiptavina annars fjarskiptafyrirtækis sem það var í samkeppni við en athæfið braut einnig í bága við fjarskiptalög. Það blasir því við að birting og miðlun nektarmynda í óþökk þeirra sem slíkar myndir eru af, hljóti að vera að minnsta kosti jafn alvarlegt lögbrot og misnotkun upplýsinga um farsímanotkun, jafnvel mun alvarlegra.

Þeir sem hafa orðið fyrir því að viðkvæmum myndum af þeim hafi verið dreift eða þær birtar í þeirra óþökk, geta beint kvörtun yfir því til Persónuverndar, auk þess að sjálfsögðu að kæra brotið til lögreglu. Jafnframt gæti brotaþoli krafið hinn brotlega um miskabætur á grundvelli b-liðar 1. mgr. 26. gr. skaðabótalaga vegna ólögmætrar meingerðar gegn frelsi, friði, æru eða persónu sinnar. Slíka skaðabótakröfu má setja fram í sakamáli sem getur veitt brotaþola það hagræði að þurfa ekki að höfða einkamál til að sækja sér miskabætur.

Að endingu er rétt að benda á þau ákvæði almennra hegningarlaga nr. 19/1940 (hgl.) sem kunna að eiga við um athæfi sem þetta. Þar liggur beinast við að nefna 209. gr. um brot gegn blygðunarsemi þar sem refsiramminn nær allt að 4 árum fyrir alvarleg brot en 6 mánuðum fyrir smávægileg brot. Til hliðsjónar má nefna 199. gr. um kynferðislega áreitni en þar er þó aðeins 2 ára refsirammi, eða 229. gr. um brot gegn friðhelgi einkalífs en þar er refsiramminn þó aðeins 1 ár og verður sök aðeins sótt í einkarefsimáli sbr. 3. tl. 242. gr. hgl.

Samkvæmt framangreindu getur verið við hæfi að byggja ákæru vegna ólögmætrar dreifingar myndefnis sem sýnir nekt eða er af kynferðislegum toga, á bæði 209. gr. hgl. og 42. gr. pvl. Blygðunarsemisákvæðið hefur hærri refsiramma, en sérrefsiákvæðið í pvl. getur þjónað þeim tilgangi að undirbyggja betur verknaðarlýsinguna enda innihalda lögin ítarlegar skilgreiningar á því hvenær tiltekin vinnsla persónuuplýsinga er heimil og hvenær ekki, sem er tvímælalaust til þess fallið að styðja við skýrleika refsiheimildarinnar. Þess má geta að í þeim málum sem nú þegar hafa komið til kasta dómstóla af þessu tagi hafa fangelsisrefsingar gjarnan verið ákvarðaðar til nokkurra mánaða, oftast innan við eitt ár. Virðist því refsiramminn samkvæmt pvl. vera nægilega víður til að rúma hæfilegar refsingar fyrir athæfi af þessu tagi.

Tilvísanir:

(1) II. og III. kafli greinargerðar með frumvarpi til persónuverndarlaga

(2) Úrskurður Persónuverndar í máli nr. 2010/488

Kæra ólöglega dreifingu á nektarmyndum