Hvað er samfélagsbanki?

"Guðlaug­ur Þór Þórðar­son, þingmaður Sjálf­stæðis­flokks­ins, benti ný­verið á í grein sem birt­ist í Morg­un­blaðinu, að frá ár­inu 2008 hafi rík­is­valdið lagt 77,8 millj­arða í samfélags­bank­ann Íbúðalána­sjóðinn."

Hér er farið með slíkt fleipur að maður veit varla hvar á að byrja á að vinda ofan af ruglinu. Í fyrsta lagi þá er það nauðsynleg forsenda þess að stofnun geti talist vera samfélagsbanki, að hún sé til að byrja með banki. Íbúðalánasjóður er hinsvegar alls ekki banki, heldur lánasjóður nákvæmlega eins og nafnið segir. Í öðru lagi þá er það hluti af skilgreiningu samfélagsbanka að það sé banki sem sé þannig rekinn að hann skili hagnaði sínum aftur til samfélagsins. Annað hvort með því að vera í eigu samfélagsins þannig að arðurinn af rekstrinum renni aftur þangað, eða með því að skila honum til viðskiptavina þannig að í stað arðs njóti þeir betri viðskiptakjara, að sjálfsögðu innan þeirra marka sem þarf til að reksturinn standi undir sér.

Íbúðalánasjóður gerir hvorugt af framangreindu, hann hefur hvorki skilað samfélaginu sem á hann arði né bættum kjörum til viðskiptavina, heldur hefur hann skilað samfélaginu stórfelldu tapi og viðskiptavinum líka með því að velta allri verðbólguáhættu yfir á heimilin í landinu í formi stærðfræðilega óborganlegrar verðtryggingar. Á meðan hefur ríkissjóður sparað sér tugi milljarða það sem af er þessari öld með því að fjármagna sjálfan sig með óverðtryggðum lántökum frekar en verðtryggðum. (Sjá nánar: Sérrit lánamála ríkisins um samanburð á hagkvæmni verðtryggðrar og óverðtryggðrar fjármögnunar ríkissjóðs.)

Þessar staðreyndir virðast ekki vefjast mikið fyrir þeim sem reyna að halda því fram að Íbúðalánasjóður sé samfélagsbanki, sem virðist fyrst og fremst gert til að draga upp neikvæða mynd af samfélagsbönkum án þess að fyrir slíkum fölsunum sé neinn fótur. Nú síðast stökk fjármálaráðherra landsins á þann vagn. Það er umhugsanarvert að sjálfur fjármálaráðherra skuli sýna af sér svo algjöra vanþekkingu á eðli langstærsta fyrirtækisins í ríkisreikningnum, að halda að það sé banki sem er alls ekki banki í raun og veru. Það væri sjálfsagt farsælla fyrir land og þjóð að hafa fjármálaráðherra sem þekkir muninn.

Fyrir þá sem kunna að vera í vafa, er rétt að benda á að núna klukkan 14:00 hefst í Norræna húsinu, fundur um samfélagsbanka, þar sem hugtakið verið kynnt og færð rök fyrir því að æskilegt kunni að vera að innleiða slíka starfsemi hér á landi. Fundurinn verður sýndur í beinni útsendingu á vefnum, og má nálgast streymið hér:

Fundur um samfélagsbanka- streymi - Norræna Húsið | Norræna Húsið

70 milljarða viðskipti ÍLS

Útskýrir eflaust margt

Komið hefur í ljós að höfuðstöðvar Íslandsbanka eru smitaðar af illvígum myglusveppi. Það útskýrir kannski margt undarlegt í starfsemi fyrirtækisins undanfarin misseri?

Mygla í höfuðstöðvum Íslandsbanka

Sambærileg ákvæði nú þegar í íslenskum lögum

Úff. Nú er þetta orðið mjög vandræðalegt.

Sjá: Sambærileg ákvæði nú þegar í íslenskum lögum

Fyrst þingflokkur VG, svo framkvæmdastjórn Samfylkingarinnar, og nú Ung vinstri græn, sem auk þess að fordæma Dani fyrir að taka sér Íslendinga til fyrirmyndar, hvetja í ályktun sinni íslensk stjórnvöld „...til að taka á móti fleira flóttafólki með opn­um faðmi“.

Það má svo sem alveg taka undir það síðastnefnda, og mætti þá byrja á því að taka opnum faðmi á móti því íslenska flóttafólki sem í þúsundavís hefur verið hrakið á flótta frá Íslandi undanfarin misseri. Sjá t.d.: Íbúum fjölgar en Íslendingar flytja út - mbl.is

Besta framlagið sem Ísland gæti lagt á vogarskálarnar vegna flóttamannavandans í Evrópu væri einfaldlega að hætta útflutningi flóttamanna frá Íslandi og bjóða þeim í staðinn aftur heim í opinn faðm. Þangað til það verður gert er alls enginn lausn á neinu að auka innflutninginn heldur færir það einungis vandamálið til í stað þess að leysa það.

Væntanlega eiga íslenskir ríkisborgarar að njóta sömu mannréttinda og aðrir.

Dönsk stjórnvöld minni á nasista

Sambærileg ákvæði nú þegar í íslenskum lögum

Ath. Hér er endurbirtur pistill um sama mál frá því í gær, með þeirri breytingu einni að nöfn hlutaðeigandi aðila hafa verið uppfærð til samræmis við tengda frétt:

Þingflokkur VG Framkvæmdastjórn Samfylkingarinnar gagnrýnir nýlega danska löggjöf um útlendingamál, sem felur það meðal annars í sér að heimilt sé að krefja innflytjendur sem hafa ráð á því um að greiða hluta þess kostnaðar sem fellur á danska skattgreiðendur vegna málsmeðferðar og aðstoðar sem innflytjendur fá við þá málsmeðferð.

Í ályktun þingflokksins framkvæmdastjórnarinnar segir meðal annars: „Það eru gríðarleg von­brigði að laga­breyt­ing­ar sem heim­ila dönsk­um yf­ir­völd­um að gera eign­ir flótta­manna upp­tæk­ar og fjöl­skyld­um flótta­manna erfiðara með að sam­ein­ast, skulu ná fram að ganga á danska þing­inu. Sam­fylk­ing­in heit­ir að berj­ast ætíð gegn því að slík eigna­upp­töku­ákvæði verði að lög­um á Íslandi...“ Þannig fordæmir þingflokkurinn framkvæmdastjórnin annars vegar dönsku löggjöfina, og hinsvegar mælir hún gegn því að sambærileg ákvæði verði færð í íslensk lög en því miður fyrir þingflokkinn framkvæmdastjórnina er það of seint.

Lög nr. 96/2002 um útlendinga hafa meðal annars að geyma eftirfarandi ákvæði:

2. málsl. 4. mgr. 34. gr. (Réttaraðstoð): "Krefja skal útlending um endurgreiðslu kostnaðar af réttaraðstoð að hluta til eða að öllu leyti ef hann hefur ráð á því."

3. mgr. 47. gr. b. (Réttarstaða hælisleitanda): "Ef í ljós kemur að hælisleitandi hafði ekki þörf fyrir þá fyrirgreiðslu sem veitt var getur Útlendingastofnun krafið hann um endurgreiðslu kostnaðar að hluta eða öllu leyti."

1. mgr. 56. gr. (Ábyrgð á kostnaði): "Útlendingur, sem færður er úr landi samkvæmt lögunum, skal greiða kostnað af brottför sinni. Útlendingurinn skal einnig greiða kostnað af gæslu þegar hennar er þörf vegna þess að útlendingurinn fer ekki úr landi af sjálfsdáðum. Krafan er aðfararhæf og hún getur auk þess verið grundvöllur frávísunar við síðari komu til landsins, sbr. h-lið 1. mgr. 18. gr. Lögreglunni er heimilt að leggja hald á farseðla sem finnast í fórum útlendingsins til notkunar við brottför. Sama gildir um fjármuni til greiðslu á kröfu vegna kostnaðar við brottför og gæslu samkvæmt ákvæði þessu."

1. mgr. 18. gr. (Frávísun við komu til landsins): "Heimilt er að vísa útlendingi frá landi við komu til landsins eða allt að sjö sólarhringum frá komu ef ... [h.] hann hefur ekki greitt kostnað hins opinbera við fyrri færslu hans úr landi, sbr. 1. mgr. 56. gr."

Af framangreindu verður að teljast ljóst að ályktun þingflokks VG framkvæmdastjórnar Samfylkingarinnar gegn því að sambærileg ákvæði rati í íslenska löggjöf, er ekki aðeins markleysa, heldur beinist hún að atriðum sem hafa verið í íslenskum lögum í meira en áratug og er því fullseint í rassinn gripið.

Gagnrýni þingflokks VG framkvæmdastjórnar Samfylkingarinnar hlýtur enn fremur að verða að skoða í ljósi þess að 9. september 2010, þegar VG Samfylkingin var í stjórnarmeirihluta, voru samþykkt lög nr. 115/2010 um breyting á lögum um útlendinga, þar sem framangreindri 47. gr. b. var bætt við löggjöfina, og voru þau lög samþykkt án breytinga á hinum eldri ákvæðum laganna sem hér vísast til.

Það hlýtur að skjóta skökku við að þingflokkur framkvæmdastjórn flokks sem er nú í stjórnarandstöðu, skuli í raun álykta gegn tilteknum ákvæðum íslenskra laga, þegar engar slíkar breytingar voru gerðar á þeim lögum þegar sami þingflokkur var í stjórnarmeirihluta, heldur var þvert á móti aukið við fjölda ákvæða af því tagi sem gagnrýnin beinist að.

Vissulega verður einnig að skoða málið í ljósi þess að VG Samfylkingin hafði ekki hreinan meirihluta á síðasta kjörtímabili, heldur var sá meirihluti myndaður af VG og Samfylkingu. Það væri því kannski vert að upplýsa hvers vegna þessum ákvæðum var ekki breytt til samræmis við vilja VG Samfylkingarinnar á síðasta kjörtímabili, hvort um sé að kenna rænuleysi þingmanna VG Samfylkingar eða andstöðu Samfylkingar VG við áherslur VG Samfylkingarinnar í þessum málaflokki?

Það skal að endingu tekið skýrt fram að með framangreindum athugasemdum er höfundur ekki að tjá neina sérstaka afstöðu í útlendingamálum, eða hvort ákvæði á borð við þau sem um ræðir eigi heima í íslenskum lögum eða ekki. Hér er aðeins ætlunin að draga fram þá staðreynd að um árabil hafa verið heimildir í íslenskum lögum til að krefja útlendinga sem hingað koma um greiðslu kostnaðar við þá málsmeðferð og aðstoð sem stjórnvöld veita þeim, ásamt því að ganga að eignum þeirra til innheimtu slíkra krafna.

Harma nýja löggjöf Dana

Sambærileg ákvæði nú þegar í íslenskum lögum

Þingflokkur VG gagnrýnir nýlega danska löggjöf um útlendingamál, sem felur það meðal annars í sér að heimilt sé að krefja innflytjendur sem hafa ráð á því um að greiða hluta þess kostnaðar sem fellur á danska skattgreiðendur vegna málsmeðferðar og aðstoðar sem innflytjendur fá við þá málsmeðferð.

Í ályktun þingflokksins segir meðal annars: „Þingflokkur VG tek­ur und­ir með þeim sem hafa for­dæmt lög­gjöf­ina og legg­ur áherslu á að sam­bæri­leg ákvæði rati aldrei í ís­lenska lög­gjöf...“ Þannig fordæmir þingflokkurinn annars vegar dönsku löggjöfina, og hinsvegar mælir hann gegn því að sambærileg ákvæði verði færð í íslensk lög en því miður fyrir þingflokkinn er það of seint.

Lög nr. 96/2002 um útlendinga hafa meðal annars að geyma eftirfarandi ákvæði:

2. málsl. 4. mgr. 34. gr. (Réttaraðstoð): "Krefja skal útlending um endurgreiðslu kostnaðar af réttaraðstoð að hluta til eða að öllu leyti ef hann hefur ráð á því."

3. mgr. 47. gr. b. (Réttarstaða hælisleitanda): "Ef í ljós kemur að hælisleitandi hafði ekki þörf fyrir þá fyrirgreiðslu sem veitt var getur Útlendingastofnun krafið hann um endurgreiðslu kostnaðar að hluta eða öllu leyti."

1. mgr. 56. gr. (Ábyrgð á kostnaði): "Útlendingur, sem færður er úr landi samkvæmt lögunum, skal greiða kostnað af brottför sinni. Útlendingurinn skal einnig greiða kostnað af gæslu þegar hennar er þörf vegna þess að útlendingurinn fer ekki úr landi af sjálfsdáðum. Krafan er aðfararhæf og hún getur auk þess verið grundvöllur frávísunar við síðari komu til landsins, sbr. h-lið 1. mgr. 18. gr. Lögreglunni er heimilt að leggja hald á farseðla sem finnast í fórum útlendingsins til notkunar við brottför. Sama gildir um fjármuni til greiðslu á kröfu vegna kostnaðar við brottför og gæslu samkvæmt ákvæði þessu."

1. mgr. 18. gr. (Frávísun við komu til landsins): "Heimilt er að vísa útlendingi frá landi við komu til landsins eða allt að sjö sólarhringum frá komu ef ... [h.] hann hefur ekki greitt kostnað hins opinbera við fyrri færslu hans úr landi, sbr. 1. mgr. 56. gr."

Af framangreindu verður að teljast ljóst að ályktun þingflokks VG gegn því að sambærileg ákvæði rati í íslenska löggjöf, er ekki aðeins markleysa, heldur beinist hún að atriðum sem hafa verið í íslenskum lögum í meira en áratug og er því fullseint í rassinn gripið.

Gagnrýni þingflokks VG hlýtur enn fremur að verða að skoða í ljósi þess að 9. september 2010, þegar VG var í stjórnarmeirihluta, voru samþykkt lög nr. 115/2010 um breyting á lögum um útlendinga, þar sem framangreindri 47. gr. b. var bætt við löggjöfina, og voru þau lög samþykkt án breytinga á hinum eldri ákvæðum laganna sem hér vísast til.

Það hlýtur að skjóta skökku við að þingflokkur sem er nú í stjórnarandstöðu, skuli í raun álykta gegn tilteknum ákvæðum íslenskra laga, þegar engar slíkar breytingar voru gerðar á þeim lögum þegar sami þingflokkur var í stjórnarmeirihluta, heldur var þvert á móti aukið við fjölda ákvæða af því tagi sem gagnrýnin beinist að.

Vissulega verður einnig að skoða málið í ljósi þess að VG hafði ekki hreinan meirihluta á síðasta kjörtímabili, heldur var sá meirihluti myndaður af VG og Samfylkingu. Það væri því kannski vert að upplýsa hvers vegna þessum ákvæðum var ekki breytt til samræmis við vilja VG á síðasta kjörtímabili, hvort um sé að kenna rænuleysi þingmanna VG eða andstöðu Samfylkingar við áherslur VG í þessum málaflokki?

Það skal að endingu tekið skýrt fram að með framangreindum athugasemdum er höfundur ekki að tjá neina sérstaka afstöðu í útlendingamálum, eða hvort ákvæði á borð við þau sem um ræðir eigi heima í íslenskum lögum eða ekki. Hér er aðeins ætlunin að draga fram þá staðreynd að um árabil hafa verið heimildir í íslenskum lögum til að krefja útlendinga sem hingað koma um greiðslu kostnaðar við þá málsmeðferð og aðstoð sem stjórnvöld veita þeim, ásamt því að ganga að eignum þeirra til innheimtu slíkra krafna.

VG fordæmir dönsku lögin