ATH: Gengistrygging lána er lögbrot!

Lög um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001 

[úrdráttur af vef Alþingis]

... ... ...

VI. KAFLI

Verðtrygging sparifjár og lánsfjár.

13. gr. Ákvæði þessa kafla gilda um skuldbindingar sem varða sparifé og lánsfé í íslenskum krónum þar sem skuldari lofar að greiða peninga og þar sem umsamið eða áskilið er að greiðslurnar skuli verðtryggðar. Með verðtryggingu er í þessum kafla átt við breytingu í hlutfalli við innlenda verðvísitölu. [Innskot: gengistrygging er hinsvegar hvergi heimiluð!] Um heimildir til verðtryggingar fer skv. 14. gr. nema lög kveði á um annað. Afleiðusamningar falla ekki undir ákvæði þessa kafla.

14. gr. Heimilt er að verðtryggja sparifé og lánsfé skv. 13. gr. sé grundvöllur verðtryggingarinnar vísitala neysluverðs sem Hagstofa Íslands reiknar samkvæmt lögum sem um vísitöluna gilda og birtir mánaðarlega í Lögbirtingablaði. Vísitala sem reiknuð er og birt í tilteknum mánuði gildir um verðtryggingu sparifjár og lánsfjár næsta mánuð á eftir. Í lánssamningi er þó heimilt að miða við hlutabréfavísitölu, innlenda eða erlenda, eða safn slíkra vísitalna sem ekki mæla breytingar á almennu verðlagi. [Innskot: aftur er gengistrygging ekki heimiluð sérstaklega!]
... ... ...

Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.

... ... ...

Um 13. og 14. gr.

Í 13. gr. frumvarpsins er fjallað um gildissvið kafla um verðtryggingu sparifjár og lánsfjár. 
Í 1. mgr. er lagt til að heimildir til að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við gengi erlendra gjaldmiðla verði felldar niður. Frá 1960 var almennt óheimilt að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við gengi erlendra gjaldmiðla. Þessi almenna regla var tekin upp í lög nr. 13/1979, um stjórn efnahagsmála o.fl. („Ólafslög“). Með breytingum á þeim árið 1989 var þó heimilað að gengisbinda skuldbindingar í íslenskum krónum með sérstökum gengis vísitölum, ECU og SDR, sem Seðlabankinn birti. Þessi breyting var liður í auknu frelsi í gjaldeyrismálum á sínum tíma. Gengisbinding á grundvelli þessara vísitalna hefur notið takmarkaðrar hylli.
Samkvæmt 13. gr. og 1. mgr. 14. gr. frumvarpsins verður ekki heimilt að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við dagsgengi erlendra gjaldmiðla. Er talið rétt að taka af allan vafa þar að lútandi. Talið er að samningar með viðmiðun við gengisvístölu á grundvelli ákvæðisins í vaxtalögum séu mjög fáir. Í bráðabirgðaákvæði IV er kveðið á um hvernig farið skuli með innstæður og samninga af þessu tagi sem þegar eru í gildi. ... ... ...
Nefndin sem samdi frumvarpið var þeirrar skoðunar að opinberar reglur um verðtryggingu fjárskuldbindinga þjónuðu fyrst og fremst þeim tilgangi að verja almennt sparifé og lánsfé landsmanna fyrir rýrnun af völdum innlendrar verðbólgu eins og hún er venjulega mæld, þ.e. sem meðaltalsbreyting á verði í stóru úrtaki vöru og þjónustu. ... ... ...

[Tilvitnun lýkur]

40 vinnutækjum fátækari

Gott framtak!

Óskaplega er ég feginn að komin sé fram vettvangur fyrir undirskriftasöfnun hjá þeim vilja ekki að Ísland gangi í ESB. Áður hafði verið opnaður vefur þar sem fjöldi ólíks fólks kom sér saman um að segjast vera "sammála" þó aðeins sé um eitt málefni. Þessi nýja síða er hinsvegar tileinkuð öllum þeim sem eru ósammála því að ESB-aðild sé einhver töfralausn. Mótmælum fullveldisafsali og skrifum undir því til staðfestingar!

Það er í lagi að vera ósammála!

Ósammála punktur is

Er rannsókna þörf?

Það liggur fyrir og hefur verið mælt og rannsakað fyrir mörgum árum síðan, að á Miðnesheiði rétt hjá Keflavík fyrirfinnst eitt mesta rokrassgat á þurrlendi. Hvergi á jörðinni er meiri meðalvindur yfir árið nema á hafsvæðum, annars vegar fyrir sunnan Ísland og hinsvegar við Suðurskautslandið á eina staðnum þar sem opið haf nær óslitið umhverfis jörðina.

Upp með vindmyllurnar, Suðurnesjamenn! Þannig getið þið t.d. fengið orku fyrir Helguvík ef þið endilega viljið..

Telur virkjun vindorku raunhæfan kost

Gengistryggð lán eru ólögleg!

Ég fór á fund sl. fimmtudagskvöld hjá Hagsmunasamtökum Heimilanna þar sem kynnt var fyrirhuguð "hópmálsókn" gegn lánveitendum. Þar kom margt forvitnilegt fram eins og að þegar bankarnir hrundu í haust var peningum mokað inni svokallaða peningamarkaðssjóði á móti bréfum sem þá voru orðin verðlaus, upphæðin sem ríkið lagði í það voru 200 milljarðar af peningum skattgreiðenda, í því skyni að minnka tap þeirra sem áttu í umræddum sjóðum. Til samanburðar þá eru "erlendu" lánin sem nú eru að sliga mörg heimili "ekki nema" 190 milljarðar samtals, en þegar spurt er hvað sé hægt að gera í því verður fátt um svör hjá yfirvöldum. Þetta er því lýsandi dæmi um það óréttlæti að fjármagnseigendur eru varðir fyrir tapi en skuldarar látnir borga að fullu.

Lagalegu rökin sem kynnt voru fyrir málsókninni gengu með almennum hætti út á réttarstöðu lántakandans sem neytanda, gagnvart bankanum sem seljanda og veitanda fjármálaþjónustu. Er þar um að ræða keimlíka stöðu og í málum sem varða fasteignasala og þær skyldur sem þeir hafa gagnvart kaupendum og seljendum sem óháður og ábyrgur fagráðgjafi í viðskiptum. Sértæk rök varðandi ógildingu lánasamninga eru hinsvegar tvíþætt:

1. Að með því að fella krónuna og eyðileggja verðlagsgrunninn hefðu bankar og fjármálafyrirtæki brotið þær forsendur sem lágu til grunvallar lánasamningum við viðskiptavini sína, og þar með orsakað forsendubrest sem ógildi sjálfkrafa gerða samninga þar að lútandi.
2. Það sem mér þótti athyglisverðast, að gengistryggð lán og myntkörfulán eru í raun og veru ólögleg skv. 13. og 14. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu. Þar er eingöngu heimilað að gengistryggja lán miðað við þann gjaldmiðil sem þau eru greidd í. Svo dæmi sé tekið þá var bíllinn minn verðlagður í krónum eins og lánsfjárhæðin gefur til kynna en ekki þeirri samsettu myntkörfu sem er á lánasamningnum, ég fékk aldrei nein Yen eða Evrur!

Samkvæmt þessu mætti líta svo á að þeir sem hafa tekið verðtryggð og ekki síst gengistryggð lán hjá bönkunum séu í raun og veru ekki löglega bundnir af lánasamningunum. Var fólk hvatt til þess á fundinum að skrifa ekki um neina nýja samninga (frystingar, lengingu, skuldbreytingu o.s.frv.) við bankana, nema með fyrirvara um lögmæti þeirra og réttarstöðu neytandans. Nánar um það á heimasíðu Hagsmunasamtaka Heimilanna. Ég læt fylgja með til fróðleiks umræddar lagagreiningar, ásamt athugasemdum með viðkomandi frumvarpi þar sem þetta með gengistrygginguna er áréttað skýrum orðum.

Tekið af vef Alþingis (ferill málsins):

Lög um vexti og verðtryggingu [úrdráttur]

... ... ...

VI. KAFLI

Verðtrygging sparifjár og lánsfjár.

13. gr. Ákvæði þessa kafla gilda um skuldbindingar sem varða sparifé og lánsfé í íslenskum krónum þar sem skuldari lofar að greiða peninga og þar sem umsamið eða áskilið er að greiðslurnar skuli verðtryggðar. Með verðtryggingu er í þessum kafla átt við breytingu í hlutfalli við innlenda verðvísitölu. Um heimildir til verðtryggingar fer skv. 14. gr. nema lög kveði á um annað. Afleiðusamningar falla ekki undir ákvæði þessa kafla.

14. gr. Heimilt er að verðtryggja sparifé og lánsfé skv. 13. gr. sé grundvöllur verðtryggingarinnar vísitala neysluverðs sem Hagstofa Íslands reiknar samkvæmt lögum sem um vísitöluna gilda og birtir mánaðarlega í Lögbirtingablaði. Vísitala sem reiknuð er og birt í tilteknum mánuði gildir um verðtryggingu sparifjár og lánsfjár næsta mánuð á eftir. Í lánssamningi er þó heimilt að miða við hlutabréfavísitölu, innlenda eða erlenda, eða safn slíkra vísitalna sem ekki mæla breytingar á almennu verðlagi.
... ... ...

Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.

... ... ...

Um 13. og 14. gr.

Í 13. gr. frumvarpsins er fjallað um gildissvið kafla um verðtryggingu sparifjár og lánsfjár. 
Í 1. mgr. er lagt til að heimildir til að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við gengi erlendra gjaldmiðla verði felldar niður. Frá 1960 var almennt óheimilt að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við gengi erlendra gjaldmiðla. Þessi almenna regla var tekin upp í lög nr. 13/1979, um stjórn efnahagsmála o.fl. („Ólafslög“). Með breytingum á þeim árið 1989 var þó heimilað að gengisbinda skuldbindingar í íslenskum krónum með sérstökum gengis vísitölum, ECU og SDR, sem Seðlabankinn birti. Þessi breyting var liður í auknu frelsi í gjaldeyrismálum á sínum tíma. Gengisbinding á grundvelli þessara vísitalna hefur notið takmarkaðrar hylli.
Samkvæmt 13. gr. og 1. mgr. 14. gr. frumvarpsins verður ekki heimilt að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við dagsgengi erlendra gjaldmiðla. Er talið rétt að taka af allan vafa þar að lútandi. Talið er að samningar með viðmiðun við gengisvístölu á grundvelli ákvæðisins í vaxtalögum séu mjög fáir. Í bráðabirgðaákvæði IV er kveðið á um hvernig farið skuli með innstæður og samninga af þessu tagi sem þegar eru í gildi. ... ... ...
Nefndin sem samdi frumvarpið var þeirrar skoðunar að opinberar reglur um verðtryggingu fjárskuldbindinga þjónuðu fyrst og fremst þeim tilgangi að verja almennt sparifé og lánsfé landsmanna fyrir rýrnun af völdum innlendrar verðbólgu eins og hún er venjulega mæld, þ.e. sem meðaltalsbreyting á verði í stóru úrtaki vöru og þjónustu. ... ... ...

[Tilvitnun lýkur]

Tilgangur vísitölutengingar er semsagt ekki að verjast gegn gengissveiflum erlendra gjaldmiðla, heldur eingöngu innlendri verðbólgurýrnun lánsfjár. Það væri forvitnilegt að sjá niðurstöðuna ef mál af þessu tagi færi fyrir dómstóla. Lögmenn Laugardal vinna nú að undirbúningi slíkra málsókna með því markmiði að búa til dómafordæmi sem nýst gæti sem flestum lántakendum í sambærilegri stöðu. Þessu fylgir auðvitað talsverður kostnaður, enda er það ekki ókeypis að gerast aðili að málsundirbúningum, en gott framtak engu að síður. Vonandi mun réttlætið bara ekki flækjast í lögfræðilegum orðhengilshætti í þetta sinn, samningssvik eru lögbrot sem ber að refsa! Ég tek það fram að ég er ekkert að mæla sérstaklega með einu eða neinu, ég er ekki fagaðili á þessu sviði og ber því enga slíka ábyrgð. Hver og einn sem er í vandræðum með sín lán verður að gera það upp við sjálfan sig hvað er skynsamlegt að taka til bragðs, og í flestum tilvikum er það einstaklingsbundið.

Óska eftir upplýsingum stjórnmálaflokka vegna bílalána

Búsáhaldabyltingin: áréttað af gefnu tilefni

Enn virðist gæta nokkurs misskilnings varðandi mótmælaaðgerðir gegn yfirvöldum í vetur og Búsáhaldabyltinguna svokölluðu, en sumir hafa haldið því fram að atburðarásin hafi verið skipulögð og beinlínis fjármögnuð úr herbúðum ungliðahreyfingar tiltekins stjórnmálaflokks. Slík ummæli dæma sig auðvitað sjálf eins og hverjar aðrar samsæriskenningar, þó svo að eflaust hafi margir úr þeim flokki mætt á mótmælin. Sá fjöldi sem tók þátt í mótmælunum hljóp eflaust á tugum þúsunda ef allt er talið og mest voru vel yfir 10.000 manns mættir á sama stað á sama tíma. Ég efast um að neinn stjórnmálaflokkur búi yfir svo fjölmennri ungliðahreyfingu sem hann gæti beitt sem fótgönguliðum í skipulagðri byltingu, nema kannski einna helst SUS ef því er að skipta. Ef hinsvegar VG væri raunverulega svo fjölmenn og öflug hreyfing sem af er látið þá hefðu þau alls ekki þurft byltingu til að komast til valda. Lýðræðislegar kosningar hefðu dugað til þess.

Það er aftur á móti brjóstumkennanlegt hvernig sumir hafa bitið þessa kenningu í sig, ekki síst bitrir Sjálfstæðismenn sem sjá eftir valdataumunum. Fara þar einna fremstir í flokki Sturla Böðvarsson og Björn Bjarnason, sem kyrja þetta við hvert einasta tækifæri af fullkomnu ofsóknarbrjálæði. Vekur það vissulega áhyggjur að svo skuli vera komið fyrir fyrrverandi þingforseta og dómsmálaráðherra, en þeir voru reyndar byrjaðir að sýna þess merki fyrir löngu síðan að vera ekki í snertingu við raunveruleikann. Ég vil samt senda þeim heilshugar samúðarkveðjur, því ég veit það af eigin reynslu hversu erfitt getur verið að fást við geðrænan sjúkleika, sem gjarnan bitnar hvað verst á fjölskyldu viðkomandi og nánustu aðstandendum. Til þess að leiðrétta þessa ranghugmynd í eitt skipti fyrir öll langar mig hinsvegar að deila með lesendum mínu persónulega sjónarhorni á mótmælin í vetur og byltinguna í kjölfarið.

Ég mætti sjálfur af eigin frumkvæði á fyrsta mótmælafundinn sem var boðaður opinberlega í haust, á Arnarhóli við Seðlabankann, sama dag og ég sagði mig úr Sjálfstæðisflokknum, sem ég hafði verið skráður í frá því ég fékk kosningarétt. Örfáum helgum áður stóð ég reyndar á Austurvelli þegar Alþingi var sett, ásamt nokkrum mönnum sem voru að mótmæla kvótakerfinu, en ég sá engan annan sem var þar beinlínis vegna atburðanna í tengslum við fjármálakerfið. Þess vegna mætti með góðum vilja halda því fram að ég hafi verið einna fyrstur til að mæta á Austurvöll síðasta haust beinlínis í því skyni að mótmæla vegna efnahagshrunsins, þó ég hafi ekki eignað mér þann heiður sérstaklega. Síðan þá mætti ég á fjölmarga útifundi og tók líka þátt í mótmælum við Alþingishúsið að kvöldi byltingarinnar, en þar mátti sjá allskonar fólk úr ýmsum áttum.

Það hefur hinsvegar enginn úr ungliðahreyfingum VG, Skátahreyfingunni, Félagi óþokka og bófa, eða neinum öðrum hópum haft samband við mig vegna atburða vetrarins, hvorki fyrr né síðar. Konan mín er reyndar vinstri-græn en mætti einungis á einn mótmælafund með mér og þess má geta að við erum bæði dálítið eldri en flestir í ungliðahreyfingum stjórnmálaflokkanna. Á Austurvelli í vetur mátti aðeins sjá eitt flokksmerki en það er með mynd af ránfugli, oftast var það reyndar í neikvæðu samhengi á mótmælaskiltum. Það má vel vera að einhverjir þeirra sem þar voru hafi tilheyrt einhverjum hreyfingum, en ef svo er þá þekkti ég þá allavega ekki í sundur frá öðrum mótmælendum, það voru helst anarkistarnir sem voru auðþekkjanlegir en þeir styðja engan flokk. Ég hitti hinsvegar fullt af fólki sem ég veit vel að tilheyra ekki neinum stjórnmálasamtökum, sem og aðra sem hafa jafnvel hægrisinnaðar skoðanir eins og ég sjálfur. Einn þeirra situr meira að segja á þingi núna fyrir hönd Sjálfstæðisflokksins!

Ég hafði lengi vitað að FLokkurinn væri hálfgerð klíka, en trúði því samt lengi að þetta væri samt góðviljað og skynsamt fólk að mörgu leyti. Í vetur hefur hinsvegar slík spilling og vanhæfi flokksforystunnar og þingmanna verið afhjúpuð að það er bókstaflega glæpsamlegt. Sú stefna í reynd að eiga svona "náið samstarf" við atvinnurekendur og útvalda fjármagnseigendur, miklu nánara en það samstarf sem stjórnmálin eiga að hafa við þjóðina sjálfa, er hreinlega farin að jaðra við fasisma. Sem festist svo rækilega í sessi með kosningu formanns sem einnig var stjórnarmaður e1Ns af olíusamráðsfélögunum, og þá þótti mér sem merki FLokksins hefði endanlega verið gúmmístimplað á svínaríið og hagsmunatengslin. Uppljóstranir um styrkjamál FLokksins hafa nú sýnt fram á að þessi tilfinning mín var ekki út í hött og að lengi hefur verið unnið fyrir ranga umbjóðendur. Það er eitt að beita brellum til að komast áfram í pólitík, það gera líklega flestir að einhverju marki, en svo er annað mál hvernig menn fara með völdin þegar þeim er náð. Hér var það gert mjög illa að mínu mati, og þess vegna mótmælti ég hástöfum því sem mér fannst vera "vanhæf ríkisstjórn" eins og söngurinn hljómaði.

Ekki vegna þess að einhver í ungliðahreyfingu VG fékk mig til þess...