Hér er mitt innlegg

Fulltrúar Samfylkingar, Vinstri grænna og Bjartrar framtíðar í fjárlaganefnd sendu forseta Alþingis bréf í dag með kröfu um að hann beiti sér fyrir að fjárlaganefnd fái aðgang að gögnum sem hagræðingarhópur ríkisstjórnarinnar hefur hefur stuðst við í vinnu sinni.

Hér er mitt innlegg til hagræðingarhópsins.

Þessum fulltrúum er a.m.k. velkomið að lesa það:

Bréf til hagræðingarhóps | Betra peningakerfi

Krefjast þess að nefndin fái aðgang

Umfjöllun um neytendalán á villigötum

Umræða um ný lög um neytendalán er því miður á villigötum og erfitt að gera sér í hugarlund hvaða hagsmunir ýmsir aðilar sem um þau fjalla virðast hafa af því að afvegaleiða umræðuna með þeim hætti sem þeir gera. Aðalatriðið er auðvitað að það er einkum á grundvelli laga um neytendalán, sem því er haldið fram að verðtryggð lán kunni að vera ólögleg. Einhverra hluta vegna virðist umræðan um þessa löggjöf einhvernvegin alltaf snúast upp í eitthvað annað sem skiptir minna máli, eins og smálán eða greiðslumat.

Það er í raun óskiljanlegt að þeir sem um þessi mál fjalla fái óáreittir að gangast upp í því að fjalla sífellt um aukaatriði, þegar aðalatriði þess máls er að í þessum lögum liggur lykillinn að lausn á leiðréttingu húsnæðislána landsmanna. Svokallaður "skuldavandi heimilanna" myndi gufa upp af sjálfu sér væri þessum lögum framfylgt, sem myndi þá umsvifalaust breytast í "lánavanda fjármálafyrirtækjanna", og það með réttu.

Hér eru nokkrar mikilvægar staðreyndir til að "leiðrétta" umræðuna um neytendalán:

1. Lög um neytendalán nr. 33/2013 voru ekki að koma til sögunnar í dag 1. nóvember eins og eitthvað glænýtt fyrirbæri sem fallið hafi af himnum ofan. Reglur um neytendalán voru fyrst færðar í lög hér á landi með lögum nr. 30/1993 um neytendalán. Þau voru svo endurnýjuð ári seinna og endurútgefin sem lög nr. 121/1994, og hafa þau verið í gildi fram til dagsins í dag. Þannig áttu íslensk sérlög um neytendalán tvítugsafmæli fyrr á þessu ári eða nánar tiltekið þann 13. apríl.

2. Upplýsingaskylda um lánskostnað er ekkert nýmæli í lögunum, þvert á móti er upplýsingaskylda um lánskostnað sem skal koma fram í lánssamningi, sú sama og samkvæmt eldri lögunum! Þessi upplýsingaskylda hefur hinsvegar aldrei verið virt af hérlendum lánveitendum með fullnægjandi hætti. Þeir hafa kosið að undanskilja stærsta kostnaðarlið verðtryggðra lána, sjálfar verðbæturnar, frá sínum kostnaðarútreikningum og greiðsluáætlunum. Reyndar þá eru slíkir útreikningar eða greiðsluáætlanir alls ekki fyrir hendi í mörgum tilvikum. Brot á þeirri upplýsingaskyldu leiða fortakslaust til þess að óheimilt sé að innheimta þann lánkostnað sem ekki er rétt upp gefinn.

3. Lögin um neytendalán gilda alls ekkert bara um smálán eins og halda mætti af því hvernig sumir á opinberum vettvangi nálgast umræðu um þessi mál. Þvert á móti þá gilda þessi lög um stóru lánin líka, það er að segja þau sem fólk tekur til að kaupa bíla, húsnæði og annað sem er venjubundinn hluti af íslenskum heimilisrekstri. Þegar lögin voru fyrst sett árið 1993 voru reyndar talsverðar skorður settar á gildissvið þeirra, en það var hinsvegar útvíkkað verulega árið 2001 og síðan þá hafa þau náð til hverskyns neytendalána, allt frá raðgreiðslusamningum og yfirdráttarheimildum, upp í stærstu lánin sem flestir neytendur taka á ævinni: húsnæðislán.

4. Það eru ekki einungis smálánafyrirtæki sem reyna að sniðganga þessi lög eins og það sé eitthvað nýtilkomið, því eins og áður sagði hafa þau verið sniðgengin að mestu leyti af öllum lánveitendum hér á landi frá því að þessi lög voru sett. Sniðgangan eða vanrækslan felst einkum í því að undanskilja allan þann kostnað sem hlýst af verðtryggingu lána, frá útreikningum á lánskostnaði. Þar sem verðbætur eru stærsti einstaki kostnaðarliður slíkra lána, þá er klárlega um villandi upplýsingagjöf að ræða, og beinlínis blekkjandi.

Þessi sjónarmið reynir á í mörgum þeirra dómsmála sem nú standa yfir vegna verðtryggðra lána. Ég ætla að segja hér frá tveimur sem mér er kunnugt um, en ég þykist vita að þau sé allnokkuð fleiri sem eru nú í pípum dómskerfisins eða á leiðinni þangað á næstunni.

Fyrsta málið, og í raun það fyrsta sem höfðað hefur verið til þess að láta reyna sérstaklega á þetta fyrir verðtryggð jafngreiðslulán (Íslandslánin svokölluðu) er mál hjóna sem eru félagsmenn í Hagsmunasamtökum heimilanna og sem hefur verið undirbúið á vettvangi samtakanna af fjölda sérfræðinga í þeim tilgangi að reyna að ná fram fordæmisgefandi niðurstöðu. Þessi málshöfðun var kynnt ítarlega af samtökunum síðasta vetur, meðal annars á borgarafundi sem haldinn var fyrir fullum sal í Háskólabíói fyrir tæpu ári síðan ásamt auglýsingaherferð í fjölmiðlum á sama tíma.

Sem betur fer skilaði auglýsingaherferðin og umsagnargerð samtakanna um nýju lögin, þeim árangri að í þeim er hvergi vikið frá upplýsingaskyldu lánveitenda, heldur þvert á móti eru ákvæði um útreikning árlegrar hlutfallstölu kostnaðar skýrð betur þannig að ekki verði um villst hvað við sé átt með þeim: að það sé ófrávíkjanleg skylda að reikna með verðtryggingu í lánskostnaði! 

Sannleikurinn liggur í breytingartillögu meirihluta efnahags- og viðskiptanefndar sem var samþykkt við lokaafgreiðslu frumvarpsins og varð sem slík að lögum. Þar var kveðið á um þá breytingu skv. 8. tl. að við 3. mgr. 21. gr. nýju laganna bættist nýr málsliður sem skýrir ákvæðið þannig að miða skuli við ársverðbólgu samkvæmt tólf mánaða breytingu vísitölu neysluverðs. Þessi litla viðbót er aðeins til skýringar á sambærilegu ákvæði eldri laganna sem er bundið í 12. gr. þeirra og er svohljóðandi:

Ef lánssamningur heimilar verðtryggingu eða breytingu á vöxtum eða öðrum gjöldum sem teljast hluti árlegrar hlutfallstölu kostnaðar, en ekki er unnt að meta hverju nemi á þeim tíma sem útreikningur er gerður, skal reikna út árlega hlutfallstölu kostnaðar miðað við þá forsendu að verðlag, vextir og önnur gjöld verði óbreytt til loka lánstímans.

Til samanburðar er hér sambærilegt ákvæði nýju laganna (viðbótin er feitletruð):

Ef lánssamningur heimilar breytingu á vöxtum eða öðrum gjöldum sem teljast hluti árlegrar hlutfallstölu kostnaðar, en ekki er unnt að meta hverju nemi á þeim tíma sem útreikningur er gerður, skal reikna út árlega hlutfallstölu kostnaðar miðað við þá forsendu að verðlag, vextir og önnur gjöld verði óbreytt til loka lánstímans. Ef lánssamningur heimilar verðtryggingu skal útreikningur árlegrar hlutfallstölu kostnaðar miðast við ársverðbólgu samkvæmt tólf mánaða breytingu vísitölu neysluverðs og þá forsendu að ársverðbólga verði óbreytt til loka lánstímans.

Eins og sjá má hefur ekkert breyst, nema að bætt hefur verið við þeirri einföldu og sjálfsögðu skýringu sem leiðir af öllum öðrum ákvæðum laganna og er feitletruð hér að ofan: Að það skuli að sjálfsögðu taka verðbólguforsendur með í reikninginn þegar kostnaður verðtryggðra lána sé reiknaður og útskýrður fyrir neytendum. Enda væri annað beinlínis villandi, þar sem þetta er stærsti kostnaðarliðurinn. Sem betur fer þá fékkst það í gegn að halda orðalagi 1. málsl. ákvæðisins óbreyttu í hinum nýju lögum, en að viðbættri þessari framangreindu skýringu, sem er mikilvæg þegar kemur að því að meta hvernig rétt sé að skilja ákvæði eldri laganna um þetta úrslitaefni.

Þess má geta að í gær var kveðinn upp úrskurður í máli Héraðsdóms Reykjavíkur nr. E-338/2013, þar sem dómurinn féllst á þá kröfu neytanda sem höfðaði málið, að leitað yrði álits EFTA-dómstólsins á spurningum varðandi verðtryggingu neytendaláns á grundvelli þessara reglna um neytendavernd sem innleiddar hafa verið í hérlend lög samkvæmt EES-tilskipunum. Spurningarnar sem leggja á fyrir verða í sex liðum, en veigamestur er líklega sá fyrsti sem snýr einmitt að þessu álitaefni sem rakið er hér að framan:

1. Samrýmist það ákvæðum tilskipunar nr. 87/102/EBE um neytendalán, eins og tilskipuninni var breytt með tilskipun nr. 90/88/EBE og tilskipun nr. 98/7/EB, að við gerð lánssamnings, sem bundinn er vísitölu neysluverðs samkvæmt heimild í settum lögum og tekur því breytingum í samræmi við verðbólgu, sé við útreikning á heildarlántökukostnaði og árlegri hlutfallstölu kostnaðar, sem birtur er lántaka við samningsgerðina, miðað við 0% verðbólgu en ekki þekkt verðbólgustig á lántökudegi? 

Ég ætla að ljúka þessum pistli með smá skoðanakönnun. Spurningin sem mér þætti afskaplega áhugavert ef þið lesendur góðir mynduð svara, og e.t.v. rökræða (kurteislega) í athugasemdum hér að neðan, er einfaldlega þessi spurning sem hér var vitnað í og sem leggja á fyrir EFTA-dómstólinn: er það í samræmi við reglur um upplýsingaskyldu um lánskostnað að undanskilja þann kostnað sem hlýst af verðtryggingu með því að miða útreikninga við að verðbólgan verði engin? Jafnframt ef svo er, geta það þá talist vera raunhæfar forsendur fyrir samningi um slíka lánveitingu? Svarið gjarnan frá eigin brjósti hvað ykkur finnst réttmætt samkvæmt eigin sannfæringu.

Reynum svo að hafa umræðuna málefnalega ef fram koma skiptar skoðanir. :)

Smálánafyrirtæki sögð sniðganga lög

"Fréttin" er skáldskapur

http://en.wikipedia.org/wiki/Mermaid#Animal_Planet_broadcasts

"... in May 2013, Animal Planet aired another docu-fiction titled Mermaids: The New Evidence featuring "previously unreleased video evidence", including what a former Iceland GeoSurvey scientist witnessed while diving off the coast of Greenland in an underwater submersible. The videos provide two different shots of what appears to be a humanoid creature approaching and touching their vehicle. NOAA once again released a statement saying "The person identified as a NOAA scientist was an actor." The actor is separately identified as David Evans of Ontario, Canada."

Ísland vildi ekki sýna mynd af hafmeyju

Neyðarlögin héldu fyrir Evrópudómstólnum

Evrópudómstólinn kvað í morgun upp dóm sinn í máli nr. C-85/12 er varðar vernd slitabúa fjármálafyrirtækja fyrir kröfuhöfum. Meðal þess sem reyndi á var hvort heimilt væri að ganga að eignum slitabúa í öðrum aðildarríkjum EES, hafi þau verið tekin í slitameðferð í heimalandinu eins og var gert hér á landi með neyðarlögum í október 2008.

Skemst er frá því að segja að dómurinn staðfesti að neyðarlögin ásamt viðbótarákvæðum sem lögfest voru í apríl 2009, stæðust Evrópulög og tilskipanir og hefðu því tilætluð áhrif á öllu EES-svæðinu. Það má segja að þetta séu góðar fréttir, því þær kalla ekki á nein sérstök viðbrögð hér á landi. Hefði niðurstaðan orðið á hinn veginn, hefði það getað þýtt aðför að eignum þrotabúa bankanna sem geymdar eru erlendis, og þá hefði kannski orðið lítið til skiptana eftir það...

Hér er dómsorðið:

1.      Articles 3 and 9 of Directive 2001/24/EC of the European Parliament and of the Council of 4 April 2001 on the reorganisation and winding up of credit institutions must be interpreted as meaning that reorganisation or winding-up measures in regard to a financial institution, such as those based on the transitional provisions in point II of Law No 44/2009, are to be regarded as measures adopted by an administrative or judicial authority for the purposes of those articles of Directive 2001/24, where those transitional provisions take effect only by means of judicial decisions granting a moratorium to a credit institution.

2.      Article 32 of Directive 2001/24 must be interpreted as not precluding a national provision, as Article 98 of Law No 161/2002 on financial institutions, as amended by Law No 129/2008 of 13 November 2008, which prohibited or suspended any legal action against a financial institution once it benefitted from a moratorium, from being effective in regard to interim protective measures, such as those at issue in the main proceedings, adopted in another Member State before the declaration of the moratorium.

 

Þrotabúin varin fyrir erlendum lögsóknum

Stöðugasta mynt í heimi

Undanfarin þrjú ár hefur íslenska krónan verið ein stöðugasta mynt í heimi, samanborið við helstu viðskiptamyntir. Þetta er sagt vera gjaldeyrishöftum að þakka.

Hvern hefði grunað það fyrirfram?

Er ekki uppskriftin að "stöðugleika" þá fundin?

Reyndar er rétt að leiðrétta þrálátan misskilning sem kemur fram í fréttinni. Það eru ekki við lýði sérstök gjaldeyrishöft á Íslandi, heldur fjármagnshöft. Það þýðir með öðrum orðum að fjármagnsflutningar á milli landa eru ströngum takmörkunum háðir. Viðskipti sem ekki falla undir skilgreiningu fjármagnsflutninga, eru hinsvegar ekki háð neinum sérstökum takmörkunum á hvaða gjaldmiðlum þau fara fram í.

Gott dæmi um slíkt er þegar ferðamenn kaupa ferðagjaldeyri, eins og þeim er heimilt upp að vissu marki. Þá eru ekki heldur sérstakar takmarkanir lengur á greiðslukortanotkun Íslendinga á ferðum sínum erlendis, í viðskiptum sem fara fram í erlendum gjaldmiðlum.

Það hafa aldrei verið færð rök fyrir því afhverju fjármagnsflutningar inn og út úr landinu ættu að vera alveg óheftir. Með öðrum orðum þá hafa aldrei verið færð sannfærandi rök fyrir algjöru afnámi fjármagnshafta. Þvert á móti höfum við nýlega reynslu af tímabili þar sem fjármagnsflutningar voru gefnir alveg frjálsir. Því tímabili lauk með skelfingu.

Hagsögulegar upplýsingar sem liggja fyrir hjá Seðlabanka Íslands hafa sýnt að á lýðveldistímanum hefur efnahagslífið alltaf verið stöðugast á þeim tímum sem einhverskonar hömlur hafa verið við lýði á fjármagnsflutningum. En þegar hömlum hefur verið sleppt og fjármagnsflutningar óheftir, hefur það án undantekninga endað illa.

Íslenska krónan hefur verið með einhverskonar höftum meirihluta þess tíma sem hún hefur verið til sem sjálfstæður gjaldmiðill. Það hefur þó ekki komið í veg fyrir að þróunin frá torfkofasamfélaginu til eins tæknivæddasta og best menntaða samfélags á yfirborði jarðar hafi getað átt sér stað samtímis og það á methraða sem er einsdæmi í mannkynssögunni.

Er ekki kominn tími til að endurskoða, a.m.k. að einhverju leyti, þá afstöðu að fjármagnshöft séu endilega af hinu illa? Þvert á móti virðist flest benda til þess að þau geti verið mjög skynsamleg leið til þess að halda aftur af sveiflum, sem innlenda hagkerfið er einmitt viðkvæmt fyrir sökum smæðar þess.

Auðvitað þarf að gæta þess að skella ekki öllu í lás, það þarf að vera hægt að hreyfa sig í eðlilegum viðskiptum milli landa þrátt fyrir að hömlur séu á viðskiptum sem snúast ekki um neitt annað en peningamillifærslur (gjarnan úr vasa almennings til fjárfesta). En það hlýtur jafnframt að vera skynsamlegt að hafa einhvern aga á þessu líka.

Kannski spurning um að finna einhvern góðan meðalveg?

Stjórnendur trúa ekki að styrking krónu sé varanleg