Spilling innan IMF

Þessi athyglisverða grein um spillingu innan IMF var birt sem athugasemd á bloggi Ómars Ragnarssonar. Mér fannst greinin nógu athyglisverð til að vilja geyma hana og tek mér því bessaleyfi til að endurbirta hana hér, vonandi ekki í óþökk höfundar:

Íslendingar vaknið - Spilling innan IMF

 

Hér að neðan má finna nokkrar áhugaverðar en jafnframt óþægilegar staðreyndir um Alþjóðagjaldeyrissjóðinn sem ríkisstjórn Íslands og Seðlabankinn leitar nú á náðir hjá.

Það er almennur misskilningur að IMF (Aljóða gjaldeyrissjóðurinn) sé góðgerðastofnun. Hinar svokölluðu "hjálparaðgerðir" IMF hafa á síðustu árum verið harðlega gagnrýndar um allan heim.

Joseph Stiglitz, nóbelsverðlaunahafi í hagfræði, starfaði sem framkvæmdastjóri IMF á árunum 1997-2000 en var svo rekinn úr starfi fyrir að tjá sig opinberlega um hinn "raunverulega árangur" IMF. Hann benti á þá staðreynd að flest ríki sem þiggja aðstoð IMF enda í mun verri stöðu en áður. Efnahagskerfin hrynja algjörlega, ríkisstjórnir splundrast og ríkisvaldið minnkar og oftar en ekki endar allt í hörðum átökum og glundroða. Fyrir það að benda á þessa alkunnu staðreynd var hann rekinn.

Það er staðreynd að ríki sem eru í efnahagslegum vandræðum þola sjaldan þau skilyrði sem IMF setur fyrir lánveitingum sínum. Hækkun skatta og harður niðurskurður í mennta- og heilbrigðiskerfum fer illa með fólk í viðkomandi löndum. Kröfur um opnun markaða eyðilegga alla innlenda framleiðslu og landbúnað. Strangar kröfur um einkavæðingu veita svo náðarhöggið því helstu nauðsynjar og þjónusta hækka upp úr öllu valdi.

Suður Ameríka er gott dæmi um þá hörmungarslóð sem IMF hefur skilið eftir sig. Mörg lönd þar hafa misst öll auðæfi sín í hendur erlendra einkaðila, aðallega bandarískra og breskra stórfyrirtækja sem kúga þegna landana með gríðarlegum hækkunum á t.d. gasi, olíu og jafnvel drykkjarvatni. Þar á meðal eru lönd eins og Argentína, Bólivía, Brazilía, Chile, Paraguay og El Salvador. Sömu sögu er að segja í Indónesíu og nokkrum Afríkuríkjum.

Eftir slíkar aðfarir er skiljanlegt að almenningur rísi upp með hörðum mótmælum og uppþotum gegn ríkisstjórnum landana, sem frá upphafi voru í vonlausri stöðu. Efnahagurinn hrynur aftur og landið þarf að afsala sér enn frekari réttindum og auðæfum til IMF.

Argentína er eitt ljótasta dæmið um þessa meðferð IMF. Þar varð á endanum efnahagslegt stórslys eftir aðkomu IMF og gjörsamlega allar auðlindir landsins voru seldar erlendum stórfyrirtækjum eins og British Petrolium og Enron. Jafnvel vatnsveitukerfin voru einkavædd og stór hluti höfuðborgarinnar Buenos Aires er án drykkjarvatns. Ekki nóg með að vatn sé nú dýrt, heldur er bara ekki hægt að skrúfa frá krananum.

Árið 2001 voru svo opinberuð mjög óþægileg skjöl fyrir IMF. Ónefndur aðilli lak viðkvæmum skjölum í hinn margverðlaunaða blaðamann og rithöfund Greg Palast, sem birti þau opinberlega í sjónvarpsviðtali og síðan á heimsíðu sinni www.gregpalast.com.
Þar kom fram að ofan á þær opinberu kröfur sem IMF hafði sett Argentínu og fleiri ríkjum settu þeir fram óopinberar og leynilegar kröfur sem alþjóða samfélagið fékk ekki að vita um. Að meðaltali voru þetta yfir hundrað leynikröfur á hvert ríki. Leiðtogum ríkjanna var stillt þannig upp við vegg að þeir urðu að láta undan og samþykkja allar kröfurnar. Þar á meðal voru kröfur um það hvaða erlendu risafyrirtæki fengju auðlindir þjóðanna svívirðilega langt undir raunvirði. Skjölin voru undirrituð af Jim Wolfensen, þáverandi framkvæmdarstjóra IMF. Í fyrstu neitaði bankinn tilvist skjalana en dró það til baka eftir að Greg Palast birti þær á síðunni sinni. Bankinn varð þá að viðurkenna tilvist skjalana en ákvað að tjá sig ekki frekar um málið opinberlega.

IMF er að því er virðist spillt stofnun að einhverju eða jafnvel öllu leyti.

Sú hugsun er í raun ekki svo langsótt þegar litið er til þeirrar staðreyndar að IMF er að 51% hlut í eigu United States Treasury.

Allir ofangreindir hlutir eru því miður staðreyndir.
Efasemdamönnum er velkomið að gera örlitla upplýsingaöflun á netinu, ekki þarf að leita lengra en www.wikipedia.com


En hefur Ísland eitthvað að óttast vegna væntanlegs láns frá IMF?

Ríkisstjórn Íslands hefur fullyrt það að kröfur IMF séu "ásættanlegar" og að íslenskt efnahagslíf sé sniðið að þörfum og kröfum IMF og þurfi ekkert að óttast. Það er von allra Íslendinga að svo sé en við skulum nú samt velta nokkrum hlutum fyrir okkur áður en við tökum þau orð góð og gild.

Ef litið er blákalt á stöðuna þá er Ísland komið í svo slæma stöðu að ekki virðist nein önnur útgönguleið en að leita á náðir IMF. En svo mikið er víst að þegar aðeins ein möguleg leið er sjáanleg úr mikilli krísu þá að sjálfsögðu virðist sú leið "ásættanleg" hver svo sem hún er.

Nú þegar IMF er kominn með hönd sína á íslensku reiðtygin, byrjar íslenski seðlabankinn að hækka stýrivexi upp í 18% sem mun án nokkurs efa veita mörgum fjölskyldum og fyrirtækjum náðarhöggið á þessum erfiðu tímum. Fjármálaspekingum um allan heim þykir þessi leikur Seðlabankans vægast sagt furðulegur þegar aðeins eru 10 dagar frá því stýrivextir voru lækkaðir niður í 12%. Seðlabankastjórnin virðist ekki vita í hvorn fótinn hún á að stíga.

Einnig er erfitt að líta fram hjá því að hækkun stýrivaxta hér á landi er algjörlega í andstæðu við þá verulegu lækkun stýrivaxta sem önnur lönd hafa ákveðið að nota gegn heimskreppunni.


En hvað er hægt að gera?
Er hægt að gera eitthvað meira en að vona það besta?

Auðvitað verðum við Íslendingar að trúa því og treysta að ráðamenn þjóðarinnar og Seðlabankinn séu að gera sitt besta á þessu erfiðu tímum. En við megum ekki gleyma því að þessir sömu aðillar sem nú fara ofan í saumana á íslenska efnahagshruninu og eru að setja saman björgunaraðgerðir fyrir þjóðina, eru þeir sömu og bera hvað stærsta ábyrgð á allri vitleysunni.

Nú verðum að standa upp og krefjast þess að þeir sem eigi hlut að máli axli ábyrgð. Krefjumst þess að gamla hugsunarhættinum verði skipt út fyrir nýjar hugsjónir, og fyrst og fremst verðum við að krefjast þess að allar upplýsingar um aðdraganda og eftirmála íslensku kreppunar verði dregnar fram í sviðsljósið.

Við eigum ekki að sætta okkur við það að þeir aðilar sem eru ábyrgir fyrir hruninu sitji nú við samningaborðið við spillta stofnun fyrir luktum dyrum og neiti að tjá sig um ákvæði samninga.

Afhverju taka samningaviðræður við IMF svo langan tíma og afhverju ríkir svo mikil leynd yfir þeim? Gæti það mögulega verið vegna þess að ráðþrota ríkisstjórn okkar eigi mjög erfitt með að kyngja þeim leynisamningum og valdbeitingu sem IMF beitir nú með miklum þunga?

Við verðum að gera ráðamönnum þjóðarinnar ljóst að okkur er ekki sama um þá álitshnekki sem þjóðin hefur orðið fyrir og að aldrei muni það viðgangast að auðæfi og stolt þjóðarinnar verði hrifsuð burt.

Íslendingar stöndum ekki aðgerðalausir né lítum niður á þá sem mótmæla. Tölum ekki gegn þeim sem hylla raunverulegt lýðræði.

Okkur Íslendingum ber skylda að standa saman og láta í okkur heyra.

Mætum næstu laugardaga niður á Austurvöll kl 15:00 og látum rödd fólksins óma til yfirvalda.


…höfundur er óflokksbundinn og stoltur Íslendingur.

Arnar Fells Gunnarsson

Lán tefst eitthvað áfram

Athugasemdir

[H G, 7.11.2008 kl. 18:24]

Þakka upplýsingarnar!

[Tryggvi Thayer, 9.11.2008 kl. 05:36]

Þetta er meira bullið. Verið að rugla saman IMF (Alþjóðagjaldeyrissjóður) og World Bank (Alþjóðabanki) og engar merkilega opinberanir á ferðinni.

Stiglitz var aldrei hjá IMF, hann var hjá Alþjóðabankanum. Hann var ekki framkvæmdastjóri heldur var hann yfirhagfræðingur og "senior vice president". Wolfensen var heldur ekki hjá IMF, hann var líka hjá Alþjóðabankanum. Hins vegar hefur Stiglitz gagnrýnt IMF mjög. Hann virðist tregari til að gagnrýna Alþjóðabankann af einhverjum ókunnum ástæðum því hann var ekkert betri en IMF á þessum tíma.

Ég er ekki alveg viss um að rétt sé að tala um "spillingu" í því samhengi sem er gert hér. IMF og Alþjóðabankinn voru með ákveðna stefnu og hún var mjög kunn - oft kölluð "the Washington consensus". Lönd sem óskuðu eftir aðstoð frá þessum stofnunum máttu vel vita út í hvað þau voru að fara og hvers mátti vænta. Ég er ekki að réttlæta það - bara að benda á að ef þetta var "spilling" þá var það mjög opinber spilling. Er það "spilling" þegar stofnun gerir nákvæmlega það sem hún segist ætla að gera? Versta var að þessi lönd voru ekki í neinni stöðu til að semja við þessar stofnanir. Þær gátu hvergi annað leitað og urðu því að samþykkja kjör sem stofnanirnar settu fram.

[Halldór Carlsson (IP-tala skráð) 9.11.2008 kl. 15:14]

hm. Þú svarar þér í raun sjálfur, Tryggvi.

það felst ákveðið siðferðislegt ofbeldi í afarkostum, - að þvinga þjóðir til lags við ákveðna stefnu vegna þess að þær hafa ekki val.

geta ekki leitað annað.

 .. er ,,spilling" réttnefni fyrir þetta siðferðislega ofbeldi alþjóðlegra risastofnana  .. ? skal ekki segja ..  svari hver sem getur betur.

eru afarkostir e. t. v. höfuðverkur Geirs Haarde þessa dagana, - eru það afarkostir sem hann stendur frammi fyrir og hefur þ. a. l. blásið af það litla sem eftir var af þingræði á Íslandi (svo ekki sé minnst á lýðræði - það hvarf fyrir löngu).

og eins og einn bloggari benti á:

hvers vegna er mun opnari umræða um lánin frá IMF í fyrrum kommaríkjunum Úkraínu og Ungverjalandi um lánið frá IMF, en hér á landi?

getur verið að Jón Ólafsson heimspekingur hafi haft rétt f sér áðan, í S. Egils, - að á Íslandi ríki blanda af einræði og stjórnleysi?

ef svo er, verðum við bara að gera svo vel og bíta í það súra og taka öllum afarkostum IMF. rétt eins og smáríkin í Afríku. 

[Neo, 9.11.2008 kl. 17:24]

Ég vísa í fyrri færslur mínar um IMF sem meðal annars hafa verið birtar á vefsíðu DV:

• IMF NEI TAKK
• Íslenskar auðlindir seldar hæstbjóðanda

[Neo, 9.11.2008 kl. 17:27]

Hlekkirnir virka ekki í fyrri athugasemd en það ætti að vera í lagi hér:

• IMF NEI TAKK
• Íslenskar auðlindir seldar hæstbjóðanda

[Tryggvi Thayer, 9.11.2008 kl. 18:02]

Halldór - Það má eflaust lengi þræta um merkingu einstakra orða og eðli íslenks fulltrúalýðveldis, en það breytir því ekki að þau skrif sem ég var að gagnrýna, sem eru birt hér og víða annarsstaðar, eru tóm þvæla. Það er augljóst að höfundurinn hefur ekki minnstu hugmynd um hvað hann er að tala, t.d. með fullyrðingum um hver "eigi" IMF (þegar hann er í raun að tala um Alþjóðabankann, sem er jafn hálfvitalegt að halda fram að einhver "eigi").

Að lokum, af hverju segirðu að umræða um lán til Úkraínu og Ungverjalands hafi verið "opin"? Ég hef t.d. séð mjög lítið um skilmálana til Ungverjalands. Í raun bara tvennt, takmarkanir á skuldasöfnun og engar aðgerðir sem skerða tekjur ríkissjóðs. Ég efast ekki um að það eigi ýmislegt fleira eftir að koma fram þegar heildarpakkinn er birtur, sem enn hefur ekki gerst.

[Guðmundur Ásgeirsson, 10.11.2008 kl. 00:39]

Tryggvi, burtséð frá hugsanlegum staðreyndavillum í greininni, þá eru hér nokkrar staðreyndir sem hníga að sömu rökum og fram koma hjá höfundinum:

• Forstjóri IMF (managing director) Dominique Strauss-Kahn var nýlega rannsakaður vegna framhjáhalds með samstarfskonu sinni hjá sjóðnum. Hann fékk að halda starfi sínu en var samt gagnrýndur opinberlega af stjórn sjóðsins fyrir "alvarlegan dómgreindarskort" í málinu. Það er því langur vegur frá því að IMF sé laus við spillingu, þó svo hún sé ívið meiri innan Alþjóðabankans (Wolfowitz, Zoellick, þurfum við að ræða það eitthvað?). 
• Vissulega er það rangt hjá greinarhöfundi að US Treasury eigi 51% í IMF. Engu að síður fellur vægi atkvæða í sjóðnum þannig að UKUSA "blokkin" (þ.m.t. Ástralía, Nýja Sjáland og Kanada) ræður beint yfir u.þ.b. 27% atkvæða og eflaust óbeint yfir slatta í viðbót. Í almenningshlutafélagi þætti það nálgast að vera ráðandi hlutur.
• Þó hlutverk IMF og World Bank séu ólík þá er e.t.v. ekki út í hött þó höfundur greinarinnar rugli að einhverju leyti saman, þetta eru jú hálfgerðar systurstofnanir. Samkvæmt hefð er t.d. yfirmaður Alþjóðabankans alltaf Bandaríkjamaður en yfirmaður IMF Evrópumaður, en þannig er valdinu yfir þessum stofnunum skipt í samræmi við geópólitíska landslagið á seinni hluta 20. aldar. Að rugla þessum tveimur saman eru jafn saklaus mistök og að rugla saman Samson Holding og Samson Properties en niðurstaðan er sú sama: það er enginn munur á kúk og skít.
• Burtséð frá heimspekilegum vangaveltum þínum um hvort eignarrétturinn sé raunverulegur, þá er það nú samt þannig að "hluthafar" í IMF og þar með "eigendur" eru aðildarríkin sjálf. Atkvæðavægi þeirra stendur í réttu hlutfalli við fjárframlög til sjóðsins og að því leyti er þetta mjög líkt venjulegu hlutafélagi. Meðal þess sem gerir IMF hinsvegar ólíkan hlutafélagi er t.d. að menn eru gjarnan skipaðir í stjórn hans á pólitískum forsendum, a.m.k. að hluta til. (Já, alveg eins og í Seðlabanka Íslands...)

Ég vil líka benda á þessa ágætu grein sem fjallar meðal annars um hver sé munurinn á Alþjóðagjaldeyrissjóðnum og Alþjóðabankanum.

Neo, takk fyrir innlitið.