Velkominn sannleikur um bókun 35

"Til­gang­ur bók­un­ar 35 er að búa svo um hnút­ana að þjóðþing geti ekki svipt ein­stak­linga og fyrir­tæki þeim rétt­ind­um sem þeim eru tryggð í EES-samn­ingn­um með setn­ingu annarra laga."

Hér kemur mögulega í fyrsta skipti fram í umfjöllun Morgunblaðsins sá velkomni sannleikur um bókun 35 við EES samninginn, að tilgangur hennar er einfaldlega að festa betur í sessi þau réttindi sem einstaklingum og fyrirtækjum eiga að vera tryggð með EES samningnum.

Flestir hljóta að vera fylgjandi því að það sé betra að skjóta styrkari stoðum undir réttindi einstaklinga og fyrirtækja heldur en að gera það ekki. Þetta eru því í raun meðmæli með því að frumvarpið sem liggur fyrir Alþingi um lögfestingu þeirrar reglu sem kemur fram í ummræddri bókun 35 við EES samninginn verði samþykkt.

Vilji til að afgreiða bókun 35

Athugasemdir

[Birgir Loftsson, 8.6.2025 kl. 09:51]

Sæll Guðmundur. Þú kannski gleymir að við ÞURFUM EKKI AÐ VERA Í EES! Við þurfum ekki að taka við bókun 35. Það nægir fyrir okkur að vera í EFTA og gera fríverslunarsamninga við allan heiminn. Það er viðskiptastríð framundan við ESB sem Bandaríkin munu framfylgja af fullum þunga. Ef við verðum í samfloti við ESB (ganga í sambandið) fáum við á ofurtolla.

[Grímur Kjartansson, 8.6.2025 kl. 10:22]

Ég treysti ekki skrifstofublókum í Brussel til að hafa hagsmuni íslendinga að leiðarljósi

Á hinn bóginn þá hafa alþingismenn sýnt það margoft að þeir hafa ekki sett hagsmuni meirihluta íslendinga í forgang þrátt fyrir fögur fyrirheit í kosningarbaráttu

Svo valkostirnir eru báðir slæmir - illa unnin íslensk lög lituð af eiginhagsmunum t.d. núverandi tillögur um strandveiðar

eða reglur sem ætlaðar eru að gildi fyrir alla í evrópu

[Arnar Þór Jónsson, 8.6.2025 kl. 11:00]

Guðmundur, hér er greining Jóns Steinars Gunnlaugssonar á málinu, sem er talsvert gleggri en þín: 

https://www.facebook.com/share/p/1Btz85JMxz/

[Arnar Þór Jónsson, 8.6.2025 kl. 11:01]

Hér er textinn frá Jóni Steinari sem hann birti á FB fyrr í morgun: 

Nú er deilt á Alþingi um lögleiðingu á bókun 35, sem felur í sér breytingu á lögum nr. 2/1993 um Evrópska efnahagssvæðið. Texti frumvarpsins um lögleiðinguna hljóðar svo:

"Ef skýrt og óskilyrt lagaákvæði sem réttilega innleiðir skuldbindingu samkvæmt EES-samningnum er ósamrýmanlegt öðru almennu lagaákvæði skal hið fyrrnefnda ganga framar, nema Alþingi hafi mælt fyrir um annað. Sama á við um skuldbindingar sem eru innleiddar með stjórnvaldsfyrirmælum ef þau eru ósamrýmanleg öðrum stjórnvaldsfyrirmælum."

Í þessu felast fyrirmæli um að eldri reglur skv. EES-samningnum skuli ganga fyrir yngri lögum sem Alþingi setur ef ekki er efnislegt samræmi á milli. Þetta felur það í sér að löggjafarvald Alþingis er takmarkað, því að ný sett lög á Alþingi víkja auðvitað ævinlega til hliðar eða fella niður eldri lagareglur ef efnislegt ósamræmi er til staðar. Í reynd er því lagasetningarvald Alþingis takmarkað að þessu leyti án þess að stjórnarskráin heimili slíkt.

Ekki verður annað séð en að sú skipan sem felst í þessu frumvarpi standist ekki nema stjórnarskránni sé fyrst breytt og í hana sett ákvæði sem heimilar þetta. Alþingismönnum er skylt að haga störfum sínum að lagasetningu samkvæmt þeim heimildum sem stjórnarskráin veitir. Þess vegna hefur Alþingi ekki stjórnskipulega heimild til að lögfesta þetta frumvarp.

[Guðmundur Ásgeirsson, 8.6.2025 kl. 16:45]

Birgir. Ég hef engu gleymt um þá staðreynd að EES samningurinn er líkt og flestir aðrir samningar, uppsegjanlegur.

Ef þú og mögulega fleiri eru beinlínis randvígir EES samningnum og telja rétt að segja honum upp, þá er það alveg lögmætt sjónarmið en þá væri líka heiðarlegast að segja það bara hreint út frekar en að vefja það inn í moðreyk og ranghugmyndir um bókun við þann samning.

[Guðmundur Ásgeirsson, 8.6.2025 kl. 16:56]

Fyrst að JSG og fleiri telja þetta stangast á við stjórnarskrá væri kannski bara réttast að þegar frumvarpið hefur verið samþykkt og forgangsreglan orðin að lögum, efni hópur þeirra sem eru andvígir henni til samskota í málskostnaðarsjóð til að höfða mál og láta reyna á stjórnskipulegt gildi lagareglunnar. Þar með yrði allur vafi um það álitaefni endanlega tekinn. Það yrði eflaust áhugavert mál og dómur í því gæti jafnvel ratað inn í námsefni framtíðarinnar í stjórnskipunarrétti. Enn áhugaverðara væri að sjá hvaða einstaklingur myndi gefa sig fram til að krefjast fyrir dómstólum skerðingar á umsömdum réttindum sínum samkvæmt EES samningnum og hvort hann gæti þá yfir höfuð talist hafa lögvarða hagsmuni af slíkri málshöfðun. 

[Hjörtur J. Guðmundsson, 8.6.2025 kl. 17:01]

Tilvitnaði textinn sem þú vísar í hér að ofan, Guðmundur, er einmitt í samræmi við það sem Jón Steinar bendir á. Tilgangurinn sé að takmarka löggjafarvald Alþingis sem samræmist ekki stjórnarskránni. Samanber að "þjóðþing geti ekki".

[Guðmundur Ásgeirsson, 8.6.2025 kl. 17:09]

Samt er tekið sérstaklega fram í frumvarpsákvæðinu að Alþingi geti "mælt fyrir um annað" sem þýðir að löggjafarvald þess er ekki beinlínis takmarkað. Aftur á móti gæti ákvæðið hamlað gegn því að Alþingi setji óvart lög sem aftengja EES réttindi án þess að það hafi verið ætlunin, enda verður almennt að gera ráð fyrir því að Alþingi ætli sér ekki að brjóta gegn réttindum borgaranna með lagasetningu. Allir geta gert mistök, líka Alþingismenn eins og fjölmörg dæmi sanna. Varnagli fyrir slíkum mistökum jafngildir ekki endilega takmörkun valds.

[Hjörtur J. Guðmundsson, 8.6.2025 kl. 17:16]

Vitanlega getur Alþingi sett lög sem fara gegn regluverki frá Evrópusambandinu sem tekið hefur verið upp í gegnum EES-samninginn rétt eins og þingið getur sett lög sem fara gegn stjórnarskránni þó Hæstiréttur kunni þá að úrskurða í þeim efnum. Ef Alþingi hins vegar setti lög sem færu gegn innleiddu regluverki frá sambandinu myndi það kalla á það sama og við stöndum frammi fyrir núna. Hótun ESA um samningsbrotamál og að Ísland hafi ekki staðið við skuldbindingar sínar samkvæmt samningnum. Eins og JSG og fleiri lögspekingar hafa bent á er hér verið að takmarka svigrúm löggjafarvaldsins sem stenzt ekki stjórnarskrána.

[Birgir Loftsson, 8.6.2025 kl. 17:38]

Fyrsta íslenska lýðveldið er fallið. Íslendingar vita bara ekki af því. Í Frakklandi eru lýðveldin fimm.  Fjórða lýðveldið var frá 1946-1958. Þekkt fyrir pólitíska óstöðugleika og margra ríkisstjórna skipti.Féll vegna vaxandi krísu í Alsír og öðrum nýlendum — Charles de Gaulle kallaður til valda.

Fimmta lýðveldið hófst 1958 og stendur rétt svo í dag. Stofnað af Charles de Gaulle með nýrri stjórnarskrá sem færði forsetanum miklu meiri völd en áður.Enn í gildi í dag. Stjórnskipan þess er hálf-forsetahyggja (semi-presidential system), þar sem forseti og forsætisráðherra deila framkvæmdarvaldi.  

Íslenska lýðveldið var vanskapaður frá upphafi. Það vantar t.d. fullmótaða stjórnarskrá sem hæfir nútímanum. Þrískipting valdsins kom aldrei til framkvæmda. Framkvæmdavaldið veður á skítugum skóm yfir Alþingi og ráðuneytisstjórar stjórna landinu dags daglega. Endaleg lok lýðveldisins er þegar bókun 35 kemst til framkvæmdar og innganga Íslands í ESB - með góðu eða illu. Skessustjórnin er þó ekki meira trúuð á Íslendingar láti glepjast, að þjóðar atkvæðisgreiðslan á að vera í lok kjörtímabilsins. Því þegar þjóðin hafnar ESB, verður stjórnin ekki starfshæf! 

[Guðmundur Ásgeirsson, 8.6.2025 kl. 17:38]

Hjörtur, um þetta eru skiptar skoðanir og ekki allir á einu máli um hvort þetta sé raunveruleg takmörkun á löggjafarvaldi sem stangast á við stjórnarskrá eða ekki. Mér sýnist að það væri réttast að þeir sem eru andvígir málinu láti einfaldlega eftir gildistöku lagasetningarinnar reyna á það fyrir dómstólum hvort hún standist stjórnarskrá eða ekki, fyrst þeir eru svo heitir í afstöðu sinni sem raun ber vitni.

[Guðmundur Ásgeirsson, 8.6.2025 kl. 17:41]

Birgir. Þjóðin er tvisvar búin að hafna órjúfanlegum hluta ESB aðildar í lagalega bindandi þjóðaratkvæðagreiðslum.

[Birgir Loftsson, 8.6.2025 kl. 17:45]

Samt er áfram reynt Guðmundur! Þetta er í stjórrnarsáttmálanum. 27. grein sem er sú síðasta.  "Með utanríkisstefnu sem byggir á mannréttindum, friði, virðingu fyrir alþjóðalögum og náinni samvinnu við Evrópusambandið, önnur norræn ríki og Atlantshafsbandalagið. Mótuð verður öryggis- og varnarmálastefna. Þjóðaratkvæðagreiðsla um framhald viðræðna um aðild Íslands að Evrópusambandinu fer fram eigi síðar en árið 2027. Í upphafi kjörtímabilsins verður óháðum erlendum sérfræðingum falið að vinna skýrslu um kosti og galla krónunnar og valkosti Íslands í gjaldmiðlamálum."

[Hjörtur J. Guðmundsson, 8.6.2025 kl. 17:46]

Meginatriðið er það að þingmenn ber að hafa stjórnarskrána í heiðri og fara ekki gegn henni. Hafa svarið eið í þeim efnum. Ef uppi er mikill vafi, eins og þú nefnir réttilega, hvort umrætt frumvarp standist stjórnarskrána er ábyrgðarhlutur að samþykkja það. Vek athygli á því að það eru ekki einungis andstæðingar málsins sem hafa haldið því fram að bókun 35 færi gegn stjórnarskránni heldur til dæmis Markús Sigurbjörnsson, fyrrverandi forseti Hæstaréttar, sem Dagbjört Hákonardóttir, þingmaður Samfylmingarinnar, benti á í umræðum um málið á Alþingi á föstudaginn að hefði nú ekki verið vinsæll í röðum "evróskeptíkera". Hvers vegna ætti hann að benda á þetta ef það væri ekki rétt? Hann hefur ljóslega enga hagsmuni af því að gera það ef svo væri ekki. 

[Guðmundur Ásgeirsson, 8.6.2025 kl. 17:49]

Birgir. Þessi klausa í stjórnarsáttmálanum er markleysa.