Liggja fjármagnseigendur á 1.050 milljarða þýfi?

Þegar ríkisstjórnin lýsti því yfir við hrun bankanna haustið 2008 að innstæður í bönkum og sparisjóðum hér á landi væru tryggðar að fullu, náði sú yfirlýsing till innstæðna að fjárhæð alls 1.647 milljarðar. Þetta kemur fram í svari efnahags- og viðskiptaráðherra við fyrirspurn Lilju Mósesdóttur þingmanns. Þar af nemur sú fjárhæð sem var umfram lögboðnar innstæðutryggingar alls 1.050 milljörðum eða tæpum 64% af heildarfjárhæð innstæðna, sem þýðir að Tryggingasjóði Innstæðueigenda og Fjárfesta (TIF) bar einungis að tryggja 597 milljarða eða rúm 36% innstæðna.

Það hefur aldrei verið gefin nein skýring á því hvers vegna ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar ákvað að veita þröngum hópi fjármagnseigenda þessa miklu viðbótarvernd umfram þann forgang sem kröfum þeirra var veittur með neyðarlögunum. Ekki er heldur vitað til þess að nokkurntíma hafi verið innheimt eðlilegt endurgjald fyrir viðbótartryggingu þessa, ekki einu sinni lágmarksiðgjald tryggingasjóðs innstæðueigenda, og virðist því vera um hreinan gjafagerning að ræða.

Í lögum nr. 121/1997 um ríkisábyrgð segir hinsvegar:

1. gr. Ríkissjóður má aldrei takast á hendur ábyrgðarskuldbindingar, nema heimild sé veitt til þess í lögum. Ríkissjóður má ekki ganga í sjálfskuldarábyrgð, nema sérstaklega sé kveðið á um það í lögum þeim sem ábyrgð heimila. Um veitingu ríkisábyrgða fer að öðru leyti eftir ákvæðum laga þessara.

Þeir fáu sem hafa haft fyrir því að lesa neyðarlögin vita að í þeim kemur orðið ríkisábyrgð hvergi fyrir og um innstæður segir þar ekkert nema um forgang þeirra við gjaldþrotaskipti. Það er því ljóst að ríkisábyrgð á tryggingu innstæðna er beinlínis óheimil þar sem fyrir henni hefur aldrei verið lagastoð.

Ítrekað hefur þó verið vísað til yfirlýsinga ríkisstjórnarinnar frá því haustið 2008 sem hafa síðan þá nokkrum sinnum verið endurnýjaðar, meðal annars í rúmlega ársgömlu svari þáverandi fjármálaráðherra Steingríms J. Sigfússonar við fyrirspurn um heimildir fyrir meintri ríkisábyrgð. En þar sem ríkisstjórn hefur ekkert löggjafarvald verður vandséð að um sé að ræða annað en pólitískt loforð, sem á sér í raun enga lagastoð.

Tryggingar eru kostnaðarsamar og vandséð er að önnur lögmál gildi um tryggingar innstæðna heldur en hverja þá starfsemi sem felst í því að krefjast greiðslu iðgjalda gegn veitingu tryggingar. Ríkisábyrgð er eitt form tryggingar sem hið opinbera getur veitt í krafti skattlagningarvalds síns, og í lögunum er meira að segja skilgreind gjaldtaka fyrir veitingu slíkra ábyrgða:

4. gr. Hver sá sem ríkissjóður gengur í ábyrgð fyrir, ábyrgðarþegi, skal greiða við ábyrgðarveitingu í ríkissjóð áhættugjald er nemi 0,25–4,00% af höfuðstól ábyrgðarskuldbindingar fyrir hvert ár lánstímans. Áhættugjaldið skal greiða í upphafi lánstíma og rennur það í ríkissjóð. Áhættugjald skal ákveðið af Ríkisábyrgðasjóði og taka mið af þeirri áhættu sem talin er vera af ábyrgðinni og hvort um einfalda ábyrgð eða sjálfskuldarábyrgð er að ræða.

Með öðrum orðum, fyrir hvert ár lánstíma og hverja milljón lánsfjárhæðar sem ríkið ábyrgist skal ábyrgðarþegi greiða 2.500 - 40.000 kr. áhættugjald við ábyrgðarveitingu, og skal gjaldið innan þess ramma ráðast af áhættumati Ríkisábyrgðasjóðs. Í lögunum er ekkert sem undanskilur ríkisábyrgð vegna innstæðna frá gjaldinu, heldur er þvert á móti áréttað að það eigi einmitt við um banka og aðrar lánastofnanir:

6. gr. Bankar, lánasjóðir, lánastofnanir, fyrirtæki og aðrir þeir aðilar sem lögum samkvæmt njóta, eða hafa notið, ábyrgðar ríkissjóðs, hvort sem hún er tilkomin vegna eignaraðildar ríkissjóðs eða annars, skulu greiða ábyrgðargjald af þeim skuldbindingum sínum sem ríkisábyrgð er á. Almennar viðskiptaskuldir og eftirlauna- og lífeyrisskuldbindingar skulu þó undanþegnar gjaldinu.

Vandséð verður annað en að meta verði veitingu ríkisábyrgða á innstæðum heils bankakerfis í miðju yfirstandandi hruni þess, með áhættusamari skuldbindingum sem hægt sé að undirgangast. Því skyldi álagning áhættugjalds í slíku tilviki væntanlega miðast við hámarkið sem lagaramminn kveður á um eða 4% af veittri ábyrgð fyrir hvert ár lánstíma sem ábyrgðin gildir. Þrjú og hálft ár eru nú liðin síðan áðurnefnd yfirlýsing stjórnvalda var fyrst gefin en fjárhæð innstæðna í bankakerfinu hefur lítið breyst síðan þá, og enn er allt á huldu um væntanlega afturköllun yfirlýsingarinnar. Þar af leiðandi er óhætt að gefa sér að hún muni standa í að minnsta kosti fjögur ár áður en yfir lýkur.

Miðað við ofangreindar forsendur er hægt að áætla lágmark vangreidds ríkisábyrgðargjalds vegna innstæðna með eftirfarandi reikniformúlu:

1.647 milljarðar kr. * 4% pr ár * 4 ár = 263,5 milljarðar kr.

Gjaldið skiptist milli ábyrgðarþega þannig að:

Tryggingasjóði Innstæðueigenda og Fjárfesta (TIF) sem er þiggjandi rúmlega 36% ábyrgðarinnar ber að greiða ríkissjóði 95,5 milljarða ábyrgðargjald. Í sjóðnum eru nú til rúmir 20 milljarðar króna sem ráðstafa mætti upp í ábyrgðargjaldið enda mun ekki þurfa að greiða þá út til hinna tryggðu innstæðueigenda, en auk þess er ljóst að iðgjöld sjóðsins munu þurfa að hækka verulega til að afla þess sem upp á vantar eða um 75 milljarða.

Nýju bönkunum og öðrum innlánsstofnunum sem þiggja samanlagt tæplega 64% ríkisábyrgðarinnar á umræddum skuldbindingum við viðskiptavini sína, ber að greiða um 168 milljarða kr. ábyrgðargjald. Það vill svo til að þeir eiga fyrir þessu, en í nýju bönkunum situr tæplega 200 milljarða uppsafnaður og óráðstafaður hagnaður frá sama tímabili. Þeir myndu þá eiga um 32 milljarða afgangs til að greiða í aukaiðgjöld til TIF vegna ábyrgðargjaldsins, svo eftir stæðu þá um 43 milljarða króna vangreidd ríkisábyrgðargjöld, sem er ámóta fjárhæð og árshagnaður bankanna. Svo þeir fari ekki aftur á hausinn þyrfti líklega að veita þeim greiðslufrest til næsta árs á þessum mismun.

Góðu fréttirnar eru þær að þarna eru þó um 220 milljarðar sem ekki fæst betur séð en að séu gjaldkræfir og innheimtanlegir nú þegar, eða ígildi næstum helmings af áætluðum tekjum ríkissjóðs á yfirstandandi fjárlagaári. Þessa fjármuni væri hægt að nota í svo afskaplega margt uppbyggilegt og skemmtilegt, upphæðin myndi til dæmis hér um bil duga til að standa straum af almennri niðurfærslu verðtryggðra húsnæðislána til samræmis við yfirlýst verðbólgumarkmið stjórnvalda og seðlabanka. Jafnvel samkvæmt uppsprengdasta mati "sérfræðinga" stjórnvalda á meintum kostnaði við slíka aðgerð.

Skilum nú þýfinu og leysum skuldavanda heimilanna!

1.050 milljarðar yfir lágmarksvernd

Athugasemdir

[Sigurður Kristján Hjaltested (IP-tala skráð) 10.4.2012 kl. 17:37]

Hef oft velt því fyrir mér, hvers vegna þurfti að bjarga því fólki sem átti yfir 100 milljónir+. Þeir sem eiga slík auðævi inni á bankabók, eiga ábyggilega skuldlausar eignir ásamt ýmsu fleiru og gátu og geta auðveldlega rétt sig af á skömmum tíma. Annað verður ekki sagt um hinn almenna borgara sem þarf að nota klinkið í enda mánaðar til að kaupa í sig og á. Þess vegna má alltaf spyrja, hverja var verið að vernda..?? Vitað er að venjulegur almenningur átti ekki svona sjóði á bók. Það er á hreinu. En alltaf skal auðvaldið ganga fram fyrir hagsmunum almennigs og ALLTAF á þeirra kostnað. Góðir pistlar hjá þér.

Kveðja

[Jón Steinar Ragnarsson, 10.4.2012 kl. 18:04]

Er ekki ljóst að margfalt lögbrot er hér á ferð ef það eru bara munnleg vilyrði pólitíkusa fyrir þessu bruðli. Ekki má heldur gleyma að þessi óréttmæta ráðstöfun hefur framar öllu staðið okkur fyrir þrifum í Icesave deilunni.

Það má leggja þetta til jafns við niðurfellingu skulda sem væri þá enn ein viðbótin á auðmannadekrið því akkúrat sömu aðilar hafa notið best af slíkum ráðstöfunum.

Þetta er glæpur um hábjartan dag og spurning hvort menn þurfi ekki að taka sig saman og lögsækja þá sem heimiluðu þetta án umboðs né valda og út á eigið andlit. Hér er í raun gengið í opinbera sjóði og þeim útdeilt til fárra útvaldra og nokkrir litlir hafðir með til að réttlæta þjófnaðinn.

[Jón Steinar Ragnarsson, 10.4.2012 kl. 18:05]

Við eymingjarnir, börn og barnabörn verðum svo að borga þetta næstu áratugi með vöxtum, því ekki voru þessir peningar til.

[Skeggi Skaftason, 10.4.2012 kl. 18:43]

Jú það er margt í þessu. En þú gleymir hér tvennu:

(1) innstæður voru færðar "framfyrir" aðrar skuldaviðurkenningar (s.s. skuldabréf) í kröfuröð. Þannig var til nóg til að dekka innistæður í föllnu bönkunum. (OG þess vegna á gamli Landsbankinn nú fyrir Icelasave).

(2) Skýringin af hverju veitt var 100% ábyrgð er væntanlega líka sú, til að forðast meiriháttar áhlaup, sem hefði gert allt enn erfiðara. Það tókst.

[Kristján Þorsteinsson. (IP-tala skráð) 10.4.2012 kl. 20:29]

Aðrar tölur sýna að þessi upphæð var um 2700milljarðar króna á fyrstu mánuðum "hrunsins".
Af því voru almennar innistæður eða venjulegar eðlilegar innistæður fólks sem átti eitthvert sparifé um 500 til 700 milljarðar.
Agfagnurinn um 2 þúsund milljarðar voru í eigu lítils hóps á Íslandi eða um 1 % til 3 % sem einhverra hluta vegna voru sum með nokkra milljarða inni á venjulegum innistæðu reikningum !!??!!

Þetta eru Íslendingar að borga í vasa fólks sem á nóg og allt of mikið og er ósannað að raunverulegir peningar hafi verið á bak við þessar tölur en nógu falskir eru peningar og útgáfa þeirra sem slík.
Þessar tölur koma úr sýndarveruleika eða tölvugögnum peningakerfisins og eru búnar til þar og ekkert hefur verið gert til að sannreyna þessar tölur.

Þó upphæðirnar væru sannar í einhverjum skilningi þá segir það sig sjálft að Íslenska þjóðin á alls ekki að bera ábygð á þessum upphæðum og byrðum sem hafa sligað samfélagið og munu gera um langan tíma.

Þessi ákvörðun um að tryggja þessar innistæður eru hreinræktuð landráð samkvæmt landráðlögunum meira að segja !!!

[Þorsteinn Halldórsson (IP-tala skráð) 10.4.2012 kl. 20:33]

Þetta er rétt hjá þér Guðmundur og þetta fólk sem hér heldur valdi er á bak við þetta allt og vil ekki breyta lífi á íslandi. Þess vegna er ég undrandi yfir fólki eins og þú og aðrir sem vilja ekki ESB og Evru sem mundi gjör breyta þessu pakki og koma því frá og bæta lífs kjör hér heima.

Samt var þessi pistill há réttur hjá þér.

[Sigurður Haraldsson, 10.4.2012 kl. 20:44]

Góður Ásgeir. Ég segi að ef Geir H Haardi verður skýknaður þá megum við ekki eiga von á að nokkur hvítflibbi verði nokkurn tíma fundin sekur þrátt fyrir að hér fór eitt stykki bankakerfi á hliðina og þýfið sem úr því var tekið horfið!

[Kristján Þorsteinsson. (IP-tala skráð) 10.4.2012 kl. 21:02]

Ég verð að bæta því við að það er spurning hvort og hvernig raunverulega er staðið að því að standa við þessa óheimilu ábyrgð ríkiissjóðs á innistæðum.

Samkvæmt landráðalögum þarf samþykki Íslensku þjóðarinnar fyrir svona stórum ákvörðunum eða lagasetningum, vegna verkunar og áhrifa umfangs og stærðar skuldbindingarinnar á efnahag þjóðarinnar.

Góð grein hjá þér Guðmundur og tillögurnar mjög góðar.

[GuðjónRagnarsson (IP-tala skráð) 10.4.2012 kl. 22:31]

Ertu að meina að það sem ég hef verið að spara af mínum launum í 50ár sé þýfi.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 10.4.2012 kl. 23:33]

,,Það hefur aldrei verið gefin nein skýring á því hvers vegna ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar ákvað að veita þröngum hópi fjármagnseigenda þessa miklu viðbótarvernd umfram þann forgang sem kröfum þeirra var veittur með neyðarlögunum."

þetta er ekkert ,,umfram" neitt. Raunveruleg ,,trygging" var forgangurinn. Yfirlýsingu um ábyrgð ríkis á innstæðum varð að gefa. Annars hefði orðið rönn! Halló. Eða hvað? Jaaá menn áttu bara að segja: Ja, svo má bara gefa sjitt í innstæður! Nýbúið að búa til nýja banka með brútal aðgerð maður. Auðvitað varð að fylgja yfirlýsing Ríkisins. Segir sig sjálft. Hinsvegar vilja innbyggjarar hérna oft hafa hlutina both ways. þeir vilja bæði halda og sleppa. Segja A en ekki B. Etc. Soldið mikið ekki heil brú í hugsun innbyggjara hérna.

Og þetta er ekkert ,,umfram" því þessi yfirlýsing - kostaði ekki neitt!

Ennfremur er stærsti hlutinn af þessu lögaðilar. Lágmarkstrygging er pínötts í tilfelli lögaðila. Öll fyrirtæki eru með stórar upphæðir inná reikningi til að greiða laun og annan kostnað. Auk þess sem Lífeyrissjóðir átu um 100 milljarða o.s.frv.

Staðreyndin er að þetta var eina leiðin til að láta þjóðfélagið ganga þokkalega áfram eftir Sjallahrunið. Að grípa til svo brútal aðgerða sem breyta forgangsröð. þetta er nú lika ,,snillin" sem þið í hinu oðinu hrósið í hástert! þ.e. að láta kröfuhafa fá skellinn! því þið gerið ykkur grein fyrir að þa hefði alltaf einhver eignast þessar kröfur eða? þ.e. ef eignir hefðu ekki verið settar á móti innstæðum (Eignir á móti skuldum) - þá hefðu aðrir lánveitendur fengið þær kröfur. Nei nei. Íslendingar fatta þetta ekki. Both ways syndromið að verki.

Málið er að þetta var nauðvörn og þa var rétt að gera þetta svona. það má alltaf deila um hvort rétt hafi verið að tryggja allt uppí topp eða veita forgang uppí topp. það væri réttast að Lilja asnaðist nú til að spyrja vini sína og flokksbræður þá Sjallana um það.

það sem var ekki rétt voru svik ykkar gagnvart alþjóðlegum sáttmálum og samningum og sú svívirða ykkar að mismuna eftir þjóðerni. það er hinsvegar önnur umræða. En sá illi verknaður ykkar hefur skaðað land og lýð ótæpilega og mælist það í stjarnfræðilegum upphæðum til lengri tíma litið.

[Viðar Ingvason (IP-tala skráð) 10.4.2012 kl. 23:59]

Mafía stjórnar landinu. Fjórflokkurinn er undir hælnum á mafíunni og stjórnar þaðan eignaupptökunni hjá almenningi. Ekkert breyttist í þeim efnum við hrunið og tilkomu hinnar "hreinu vinstri norrænu velferðarstjórnina". Kjósum allt annað en fjórflokkinn!

[Guðmundur Ásgeirsson, 11.4.2012 kl. 01:57]

Og þetta er ekkert ,,umfram" því þessi yfirlýsing - kostaði ekki neitt!

Jú, eins og ég rakti einmitt hér að ofan þá kostar yfirlýsingin 263,5 milljarða fyrir þá sem nutu ávinnings af henni. Það er að segja ef eitthvað er að marka þessa yfirlýsingu.

En kæru vinir nú hýtur að vera fokið flest skjól.

Ómar Bjarki er byrjaður að verja ákvarðanir Sjálfstæðisflokksins!

[Guðmundur Ásgeirsson, 11.4.2012 kl. 01:58]

sú svívirða ykkar að mismuna eftir þjóðerni

Hverjir eru "við" í þessu samhengi?

Ég mismuna fólki aldrei eftir þjóðerni og ef þú ert að saka mig um það vil ég að þú standir fyrir máli þínu og mætir með mér á lögreglustöðina til skýrslutöku.

Gerir þú það ekki ertu einfaldlega ekki maður orða þinna Ómar Bjarki.

[Guðmundur Ásgeirsson, 11.4.2012 kl. 02:09]

Skeggi Skaftason: nei ég er ekki að gleyma neinu af þessu sem þú nefnir.

Þorsteinn Halldórsson: Þess vegna er ég undrandi yfir fólki eins og þú og aðrir sem vilja ekki ESB og Evru sem mundi gjör breyta þessu pakki og koma því frá og bæta lífs kjör hér heima.

Nei.

Ef þú þó ekki nema einn einasta mann sem þetta gildir máttu gjarnan senda mér hann svo hann geti leitt mig af þeirri villu míns vegar að halda að ESB sé ólýðræðislegt bákn sem þjónar fyrst og fremst hagsmunum þeirra sem ráða yfir ESB. Áskorunin stendur opin og hefur gert það lengi.

[Guðmundur Ásgeirsson, 11.4.2012 kl. 02:10]

Afsakaðu fljótfærnina. Það sem ég vildi sagt hafa er að ef þú finnur einn einasta mann sem þetta gildir um bíð ég spenntur eftir heimsókn hans.

[Kristján Þorsteinsson. (IP-tala skráð) 11.4.2012 kl. 02:12]

Annars er eins og þú Guðmundur bendir á, engin skilgreind heimild í neyðarlögunum til tryggingar þessum innistæðum.
Ekkert er þar sem heitir ríkisábyrgð eða ríkistrygging í neinum skilningi.

Aftur á móti er hægt að líta svo á að þessi trygging sé fólgin í aðgerðum og samkomulagi sem gert hefur verið í uppgjöri bankanna á bak við tjöldin og fer leynt eins og allir vita.

Það er margt og allt það stærsta og það sem hefur mest áhrif á efnahag Íslensku þjóðarinnar er gert leynilega.

Einmitt þess vegna þarf að afnema alla leynd varðandi peningakerfið, bankakerfið, Seðlabankann og allt það stærsta í viðskiptum í okkar efnahagskerfi og krefjast þess sama af þeim sem við eigum viðskipti við svo ekki séum við að versla með erlendar myntir sem lítið er á bak við nema prentsvertan eða "photons" í sýndarveruleika tölvugagna......

Þess vegna er einnig spurning hvort að eitthvað raunverulegt sé á bak við stærsta hluta af innistæðum Icesave sem gæti mest allt verið blekking og eða fjársvika- og fölsunarmál í alla staði.

Ég spyr eins og áður hvort að aldrei renni af honum ómari bjarka.

[Math609 (IP-tala skráð) 11.4.2012 kl. 04:06]

Þessi greining Guðmundar stenst enga skoðun enda einblínt á innistæður í bönkum. Fjölmargir höfðu þá þegar undirbúið sig vel og dreift innistæðum milli banka og á fleiri fjölskyldumeðlimi og voru því vel undir það búnir að takast á við Tryggingasjóð Innistæueiganda. Aðrir forsjálir sparfjáreigendur höfðu keypt ríkissbréf til að mæta verstu skakkaföllum. Að sparfjáreigendur hafi haft sitt allt á þurru í hruninu byggist á ótrúlegri fáfræði. Margir sparifjáreigendur höfðu keypt sig inn í varasama sjóði bankann og töpuðu umtalsverðum fjármunum. Enn aðrir höfðu fjáfest sínu sparifé í hlutabréfum bankanna og töpuðu öllu sínu á einni nóttu. Að sparfjáreigendur, almennt séð, hafi farið vel út úr bankahruninu byggist þar af leiðandi á ótrúlegri fáfræði, því þvert á móti fóru margir þeirra mjög illa út úr hruninu og töpuðu gríðarlegum fjárhæðum.

Það liggur því nokkuð bert fyrir að þeir sem höfðu vaðið fyrir neðan sig hefðu aldrei misst krónu í bankahruninu, eða svo lítið að tæpast er orð á gerandi. Ugglaust hefðu einhverjir sakleysingjar og gamalt fók farið illa út úr viðskiptum sínum við Tryggingarsjóð innistæðueiganda, en er það fólkið sem við viljum níðast á? Og að hinir forsjálu, sem voru búnir að átta sig á hættunni og koma sínu fyrir á síðustu vikunum fyrir hrun, hafi allt sitt á þurru?

Ég held að það sé kominn tími til að þroska þessa umræðu, svona almennt séð, og ekki stöðugt að benda á misklóka sparfjáreigendur, sem mögulega hefðu getað farið enn verr út úr hruninu. Er það virkilega svo að menn vilja nota peninga þeirra til að bjarga heimilum landsins? Og sá sem tók allt sitt út rétt fyrir hrun og dreifði á marga staði sleppi fyrir horn? Þessi umræða hefur fyrir löngu síðan gengið sér til húðar enda hefur hún frá upphafi hangið á mjög þunnum þvengjum - þvengjum gamals fólks og sakleysingja- Algjör tímaskekkja að leggja svona vangaveltur á borð á árinu 2012 enda liggur það nokkuð bert fyrir að þær verða aldrei líklegar til árangurs.

[Jón Steinar Ragnarsson, 11.4.2012 kl. 08:25]

Hvað er pointið með þessari athugasemd Math609? Hver eru rökin? Að þetta sé bara kjaftæði og bull sem eigi eingan rétt á sér á því herrans ári 2012?

Margt moð hef ég lesið sem varla telst til þeirrar þroskuðu umræðu sem þú kallar á, en þetta fer á toppinn.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 11.4.2012 kl. 09:24]

Enn einu sinni sannast hið forkveðna að þessir vesalings innbyggjarar hérna skilja ekki neyðarlögin. Svo ætla hinir sömu vesalingar að fara að hringla í Alþjóðlegum Sáttmálum og Samningum! Ótrúlegur andskoti.

það eina sem var ,,umfram" var það að innlendir aðlar fengu umfram meðhöndlun! þið sjallar mismunuðu eftir þjóðerni og margsamþykktu það í hálfbjánatkvæðagreiðslum að þið ætluðu að stela því. Og þá aðallega vegna þess að útlendingar væru svo vondir en til vara vegna þess að íslendingar væru genatískt frábærir og það höfðuð þið eftir einhverri teoríu sem grautarhaus samdi á útnesi og fór með um heimsbyggðina landi og lýð til stórskammar og glóbalt athlægis.

Festa fingur á aðalatriðunum hérna.

[Math609 (IP-tala skráð) 11.4.2012 kl. 09:55]

Það er sífellt verið að tönnlast á þvi hvað sparfjáreigendur hefðu farið vel út úr hruninu og þeir hafi notið góðs af gjafgjörningi ríkisstjórnar Geirs Haarde sem tryggði innistæður í bönkum. Greinin kemur að nokkru leyti inná þetta atriði. Í sömu andránni gleyma menn því að margir sparifjáreigendur fóru mjög illa út úr hruninu og töpuðu umtalsverðum fjármunum. Það sem ég er að reyna að benda á, og flestir sæmilega læsir menn ættu að skilja, er að jafnvel þótt innistæður sparfjáreigenda hefðu ekki verið tryggðar að fullu þá voru býsna margir búnir að sjá í hvað stefndi og koma sjálfum sér í öruggt var meðan brælan stóð yfir. Í mínum huga hefði það aldrei verið sanngjarnt að ganga þannig að innistæðum gamals fólks sem og sakleysingja sem áttuðu sig ekki á rússibanaferðalagi bankanna. Að mínu mati tók ríkisstjórnin góða og farsæla ákvörðun þegar hún gaf út að innistæður í bönkum yrðu tryggðar að fullu.

Húsnæðisvandi heimilanna er síðan allt önnur umræða og mér finnst tímaskekkja að blanda þeirri umræðu inní þessi mál sem þegar hefur fennt yfir. Allir húsnæðiseigendur töpuðu í hruninu og gildir þá einu hvort þeir skulduðu mikið eða lítið. Ríksstjórnin hefur því miður ekki borið gæfu til að leysa úr vanda þeirra sem eru verst settir og það er skelfilegt upp á að horfa.

[runar (IP-tala skráð) 11.4.2012 kl. 14:51]

Math609

Ég þekki ekki neyðarlögin í þaula en er ekki rétt skilið hjá mér að hámarksverd var 20887 evrur ?

Á verðlagi haustið 2008 gáfu ca 3,5 milljónir.

Ef rétt er hjá mér skilið, hverng á maður sem á þúsund milljónir að koma því í skjól ?

Ég sá hvað verða vildi og bjargaði mínum 11 milljónm með því að deila þeim niður á börnin mín þrjú og rest á okkur hjónin.

Vandasamara væri verkið ef mínar 11 millur væru 1000 millur..þá væri eins gott fyrir mig að vera frjósamur..ekki satt ?

Svo að öðru, þekktir þú marga (þá á ég við eðlilega launamenn) sem áttu yfir 3,5 milljónum á neyslureikningi haustið 2008, tímabilið þar sem allir voru nánast skuldsettir upp í topp ?

Ég veit vel að einhverjir voru milli sölu og kaupa á fasteignum en þeir voru sárafáir.

Þekktir þú marga math609 ?

Ég veitum einn, (að mér undanskyldum, mín eign var sökum sölu og fluttnings erlendis) sá sem ég veit um er stór innanbúðarmaður hjá xD og önglaði hann auð sínum saman sökum þeirrar tengingar.

Nei...ótakmörkuð vernd verndaði einungis þá sem áttu fáránlegar upphæðir, upphæðir sem eðlilegu launafólki er ókleift að safna saman þótt lífaldur þeirra væri færður í 1000 ár.

Þessi gjörningur er óverjandi og eina ástæða þess að við Íslendingar fáum mögulega icesave bullið í andlitið !!!

Og please...ekki nota úrelta frasann um gamla fólkið sem var verndað við þetta óheillaverk...gamalt fólk á flest sinn sparnað bundinn í fasteignir, ef það er það heppið að eiga einhvern sparnað... sjaldnast reiðufé !!

[Guðmundur Ásgeirsson, 11.4.2012 kl. 20:09]

Math609: Ég held að það sé kominn tími til að þroska þessa umræðu, svona almennt séð, og ekki stöðugt að benda á misklóka sparfjáreigendur, sem mögulega hefðu getað farið enn verr út úr hruninu. Er það virkilega svo að menn vilja nota peninga þeirra til að bjarga heimilum landsins?

Þroskum þá umræðuna. Lastu yfir höfuð pistilinn hér að ofan áður en þú ákvaðst að tjá þig um hann? Í pistlinum er nefninlega hvergi gefið í skyn að nota eigi sparifé "misklókra sparifjáreigenda" til að "bjarga heimilum landsins". En ef þú lest nú meira en bara fyrirsögnina, þá er í pistlinum útskýrt nákvæmlega hverjir það eru sem eiga að borga, og hér er vísbending: það eru alls ekki innstæðueigendur!

En talandi um "misklóka sparifjáreigendur", þá er ég algjörlega sammála þér að það sé rangt að nota peninga þeirra til að "bjarga heimilum landsins" hvað svo sem það þýðir. Sumir af þeim "misklóku" ákváðu nefninlega að binda sitt sparifé í a) lífeyrissparnað b) fasteign, sem um leið myndaði þak yfirhöfuðið á fjölskyldunni, og c) ýmislegt annað sem bankanum þeirra tókst að tapa fyrir þeim meira og minna. Fyrirfram var þess fólki hinsvegar talin trú um það, bæði af bankanum sem og öðrum aðilum sem taldi voru óháðir, að hvorutveggja væru mun skynsamlegri fjárfestingarkostir en að láta fé sitt liggja á tékkareikningi. Ef arðurinn af þessum ólíku fjárfestingarkostum er borinn saman núna er hinsvegar morgunljós að tékkareikningurinn skarar langt fram úr hinum valkostunum eftir á að hyggja. Þetta fólk átti þess hinsvegar aldrei kost að færa sig yfir í þá sparnaðarleið þar sem það er erfitt að selja fasteign í miðju bankahruni og lánasamningar auk lífeyrissparnaðar eru jafnan bundnir til margra áratuga.

Það er misskilningur ef þú heldur að fjármunir "misklókra sparifjáreigenda" hafi ekki þegar verið nýttir til "bjarga heimilum landsins" (en samt aðallega bönkunum). Vandamálið er bara að það hefur verið mikil misskipting á því hvaðan og frá hverjum þessir fjármunir hafa verið teknir, svo niðurstaðan er sú að sumir sem enga björgun hafa fengið ennþá hafa samt þurft að borga fyrir björgun annara (en samt aðallega bankanna).

Kæri Math609, ég er ekki í þessum pistli að taka neina afstöðu til þess hvort afkoma innstæðueigenda í bankahruninu sé góð eða slæm eða hvort þeir hafi tapað eða fengið ávinning með sanngjörnum eða ósanngjörnum hætti. Ég er einfaldlega að benda á hvað lögin segja og hver yrði niðurstaðan ef farið væri eftir þeim. Við getum haft ýmsar ólíkar skoðanir á því hvort lög séu sanngjörn eða ekki, en verðum samt að virða þau. Við borgum skattana okkar vegna þess að lög kveða á um það en ekki eftir því hvað okkur finnst sanngjarnt. Leggur þú til eitthvað annað en að farið verði að lögum, þar á meðal um ríkisábyrgð? Eða finnst þér það bara ósanngjarnt vegna þess að þá þyrftu bankarnir að fara að lögum og borga brúsann?

[Guðmundur Ásgeirsson, 11.4.2012 kl. 21:28]

Ómar Bjarki:

þessir vesalings innbyggjarar hérna skilja ekki neyðarlögin. Svo ætla hinir sömu vesalingar...

Ef þú ert að beina því til "ykkar sjalla" eins og þú orðar það þá þarf ég allavega ekki að taka það til mín. En hvern ertu annars að meina? Ég skil neyðarlögin ágætlega, var meira að segja í fámennum hópi einstaklinga sem höfðu raunverulega lesið þau áður en gengið var til atkvæða um þau á Alþingi Íslendinga. Hvað með þig, átt þú eitthvað erfitt með að skilja þau? Þu eru eftir allt saman skrifuð á nokkuð skýrri og góðri ízlensku.

það eina sem var ,,umfram" var það að innlendir aðlar fengu umfram meðhöndlun! þið sjallar mismunuðu eftir þjóðerni og margsamþykktu það í hálfbjánatkvæðagreiðslum að þið ætluðu að stela því.

Hver er það skilur ekki neyðarlögin? Í þeim var ekkert kveðið á um þjóðerni eða mismunum á grundvelli þess enda þekki ég fullt af útlendingum sem áttu peninga í íslenskum bönkum sem hafa frá og með morgni 7. október 2008 getað tekið þá út úr hraðbönkum víðsvegar um land. Þar á meðal eru breskir og hollenskir ríkisborgarar sem var ekki mismunað.

Við erum ekki að tala um IceSave hérna, sem eins og þú sjálfur hefur réttilega bent á var undanskilið þessari ábyrgðaryfirlýsingu sem hér um ræðir, og þar með undanskilið lögum um ríkisábyrgð sem eru umfjöllunarefni pistilsins. Fyrst þú hefur ennþá vorið 2012 mikla löngun til að ræða IceSave og hinar "hálfbjánalegu" þjóðaratkvæðagreiðslur sem þú ert bersýnilega bitur yfir að hafa tapað, þá þú um það, en það er hinsvegar bara einfaldlega ekki það sem pistillinn hér að ofan fjallar um.

Það eina sem IceSave snertir þennan pistill frá mínum sjónarhóli er sú skoðun mín, að þessi yfirlýsing um ríkisábyrgð á innstæðum hefði einfaldlega aldrei átt að vera gefin því eins og þú bendir sjálfur á þá hefur aldrei reynt á hana, sem betur fer, og hún þar af leiðandi óþörf. Það var rétt og eðlilegt af Alþingi Íslendinga að setja neyðarlögin eins og Hæstiréttur Íslands hefur nú staðfest, í því skyni að tryggja innstæðueigendum bestu mögulegar endurheimtur við slitameðferð fjármálafyrirtækja, fyrst ekki var búið að gera það fyrr, og má segja að skárra hafi þó verið að gera það á elleftu stundu heldur en of seint. Þetta fyrirkomulag um lögboðinn forgang innstæðna er grundvallaratriði í bankastarfsemi í löndum sem við berum okkur saman við, t.d. Bandaríkjunum sem eru mun líkari okkur að stjórnskipan en gömlu konungsveldin í Evrópu. Aftur á móti álít ég þáverandi ríkisstjórn og aðrar síðan þá hafa verið umboðslausar og ábyrgðarlausar í yfirlýsingum sínum um ábyrgð ríkisins á bankainnstæðum, í fullkomnu óvissuástandi þar sem engin leið var að segja til um hvort nokkurntíma yrði hægt að standa við slíka yfirlýsingu. Hefðu þau einfaldlega látið það ógert, og látið nægja að vísa til neyðarlaganna og fyrirætlana stjórnvalda um að framfylgja þeim, hefði tvennt gerst: 1) allir innstæðueigendur hefðu strax séð að þeir fengju eins mikið til baka af innstæðum sínum og mögulegt væri vegna forgangs þeirra, og 2) Icesave hefði aldrei orðið að því deiluefni sem það er.

Veruleikinn er hinsvegar sá að yfirlýsingin var gefin og það er alls ekki rétt að hún hafi verið ókeypis eins og þú heldur fram Ómar Bjarki, því að minnsta kosti núverandi stjórnvöld hafa kosið að túlka hana sem skuldbindandi fyrir sig, eins og kemur m.a. fram í svarinu frá Steingrími sem hlekkjað er við í pistlinum. Í skjóli þeirrar túlkunar hefur meira en hundrað milljörðum af ríkisfé verið dælt inn í þrotabú fjármálafyrirtækja sem eru farin á hausinn og hefur aldrei staðið til að endurreisa eins og vart gert við þríburabankana, en þar á meðal eru lánasöfn sem hafa verið lögð fram sem veðtryggingar og seðlabankinn hefur eignast sem innihalda meðal annars þúsundir gengistryggðra lána íslenskra heimila. Þessi rotnandi lánasöfn liggja núna í ýmsum sjóðum eins og ESÍ, Sölvhól, Hildu, Geysi, Dróma o.fl., og þessa dagana er verið að upplýsa að eru lítið annað en ríkisvæddir vogunarsjóðir og hrægammainnheimtustofnanir.

Já bara ef þessi litli misskilningur hérna hefði ekki átt sér stað:

Geir sagði: "Innstæður í bönkum á Íslandi eru tryggar."

Steingrímur heyrði: "Innstæður í íslenskum bönkum eru tryggðar..."

"... af ríkinu." var svo eitthvað sem endurómaði bara í kollinum á Steingrími sem sá strax fyrir sér fullt af spennandi tækifærum til að láta blautustu drauma sína um sósíalíska ríkisvæðingu verða að veruleika. Auk þess stefndi svo sannarlega í að morguninn eftir kæmi einmitt til kasta ríkisvaldsins að bregðast við þessu með einhverjum hætti, til dæmis með slitameðferð.

Sennilega hafði hvorugur þeirra einu sinni lesið neyðarlögin á þessum tímapunkti heldur báðir einfaldlega fengið kynningu á þeim. Hugsanlega var Geir í raun og veru ekkert að meina að til stæði að koma á formlegri ríkisábyrgð heldur einfaldlega að enduróma fyrri boðskap sinn um að íslensku bankarnir væru traustir og að ríkið myndi koma til aðstoðar ef á það reyndi (sem það gat gert til dæmis með því að haga slitameðferð þannig að innstæður myndi endurheimtast að fullu). Þetta er í raun sú niðurstaða sem allt stefnir í að neyðarlögin veiti, en hafi það verið þetta sem Geir var að meina þá var hann engann veginn nógu skýrmæltur. Það er aldrei að þegar svona "djöfulsins snillingar" eru annars vegar...

Svarið við því fáum við seint að vita, því strax ofan í þetta kom búsáhaldabylting og Steingrímur komst til valda. Á grundvelli ofangreinds misskilnings hefur Steingrímur hinsvegar (viljandi eða óviljandi) sýnt alveg gríðarlegan dugnað og ábyrgð við að passa upp á að ríkið standi við pólitísk loforð Geirs, meira að segja í IceSave málinu þar sem þó lá engin slík yfirlýsing til grundvallar! Sem er torskiljanlegt í ljósi þess að á sama tíma er hann að draga Geir fyrir Landsdóm, kannski fyrir þá sök helsta að hafa ekki talað nógu skýrt? Það er aldrei að vita þegar svona "djöfulsins snillingar" eru annars vegar...

En það sem ég myndi þá alltént vilja árétta er að ef Steingrímur og arftaki hans í fjármálaráðuneytinu Oddný Harðardóttir taka meinta ríkisábyrgð jafn alvarlega og þau hafa sýnst gera, þá er líka eins gott að þau fari að framfylgja lögum um ríkisábyrgð, sem Steingrímur samþykkti ásamt 47 öðrum þingmönnum þann 15. desember 1997. Annars er aldrei að vita hver það verður sem næst þarf að svara til saka fyrir landsdómi? Í húfi eru tugir prósenta af árstekjum ríkissjóðs sem Steingrímur virðist hafa látið undir höfuð leggjast að innheimta á því tímabili sem hann hefur verið fjármálaráðherra. Þetta er í raun stórfurðulegt miðað við hversu dugleg þessi stjórn hefur annars verið að finna nýjar "matarholur" fyrir ríkissjóð (á sólíalistamáli: skattlagningu á vonda fólkið sem á peninga).

Þarna er risastór haugur af peningum og rótgrónar lagaheimildir fyrir gjaldttöku af þeim í ríkissjóð. Ég skora einfaldlega á þau að siga Indriða á þessa peningahrúgu og afla þeirra peninga sem ríkið hefur sjálft haldið því fram að séu einmitt rúmlega kostnaðurinn við að leiðrétta stöðu heimilanna. Þá gætu þau eftir á hampað sér fyrir að hafa ekki aðeins barist fyrir ríkisábyrgð á öllu heila klabbinu, heldur að undir þeirra stjórn hafi í reynd náðst fullar endurheimtur, ekki bara af öllum bankainnstæðum heldur líka af eignarhlut heimila í íbúðarhúsnæði sínu!

Er þetta nokkuð annað en borðleggjandi?

[Guðmundur Ásgeirsson, 11.4.2012 kl. 21:57]

runar: Takk fyrir þína reynslusögu. Margir stóðu í sömu sporum og þú virðist hafa gert haustið 2008, að reyna að bjarga því sem bjargað varð, og þér virðist hafa tekist að nokkru leyti. Nema hvað ólíkt lausafé á innlánsreikningum voru fjárhagslegur hagsmunir margra bundnir í skuldsettu húsnæði, lífeyrissparnaði og innlánum á sparnaðarreikningum með langan binditíma sem ekki er hægt að hreyfa til með sama hætti og í þínu tilviki. Sumar lífeyrissparnaðarleiðir hjá bönkunum rýrnuðu um allt að helming og verðtrygging át upp eigið fé í fjölmörgum fjárfestingum einstaklinga, á meðan næsti maður sem átti ótaldar milljónir á ómerkilegum veltureikningi, gat labbað inn í bankann eftir hrun og tekið þær út óskertar í beinhörðu reiðufé, jafnvel með vöxtum. Ég spyr hvort fólk hafi hegðað mér með óábyrgum hætti þegar það valdi aðrar sparnaðarleiðir en að geyma margar milljónir á debetkortareikningum?

Ef það er vegna ríkisábyrgðarinnar sem bankainnstæðurnar hafa reynst gefa bestu ávöxtunina af fjárfestingum sem neytendum hafa staðið til boða, er þá ekki eðlilegt að ábyrgðarþegar greiði fyrir hana eitthvað gjald? Og þá er ég alls ekki að meina að innstæðueigendur skuli greiða það heldur bankinn, því innstæðan er skuldbinding bankans við viðskiptavininn, og ríkisábyrgðin væri á þeirri skuldbindingu en ekki neinum skuldbindingum einstaklinga. Ef eins og bent hefur verið á að yfirlýsing um ríkisábyrgð á innstæðum sé forsenda þess að nýju bankarnir hafi rekstrargrundvöll og sem geri þeim kleift að bjóða áfram bestu raunávöxtun á þessum fjárfestingarkosti samanborið við aðra, þá hlýtur það að þýða að ríkisábyrgðargjald væri einfaldlega "the cost of doing business" undir slíkum kringumstæðum, alveg eins og menn þurfa til dæmis að borga auðlindagjald fyrir afnot af ýmsum öðrum auðlindum í eigu ríkisins!

Með því að veita ríkisábyrgð á bankakerfi sem myndi hrynja án þess, er ríkið að taka gríðarlegu áhættu, í versta falli gæti fjárhæðin numið allt að 100% af landsframleiðslu. (Það reynir almennt ekki á slíkt nema "í versta falli".)

Ríkisendurskoðun hefur í umsögnum sínum um ríkisreikninga ítrekað bent á handvömm við færslu ríkisábyrgða, nú síðast með sérstakri skýrslu þar að lútandi. Meðal þess sem stofnunin hefur áréttað er að ríkisábyrgðir vegna innstæðna eða innstæðutrygginga skuli skilyrðislaust færa undir skuldbindingar í ríkisreikningi ef um er að ræða ríkisábyrgð á þeim, en annars ekki. Á grundvelli þeirrar afstöðu að ríkisábyrgð sé ekki á innstæðutryggingakerfinu hefur það t.d. ekki verið fært í ríkisreikning síðan 2007. En ef um raunverulega skuldbindingu ríkisins er að ræða vegna innlendra innstæðna eftir hrun, er þá ekki sjálfsagt að ríkið fái arð af þeirri fjárfestingu? Annað væri ríkisstyrkur og samkvæmt EES-samningnum eru þeir bannaðir í samkeppnisrekstri.

Ef ávöxtun og áhætta fylgjast að, þá hlýtur það virka í báðar áttir.

Áhætta upp á 100% af landsframleiðslu er í raun allsherjaráhætta.

Slík ábyrgð er alltaf óþörf, nema einmitt þegar áhættan raungerist!

Krafa um 4% nafnávöxtun af svo stórri áhættu er í raun mjög lág.

Hún er til dæmis lægri en raunávöxtunarkrafan á skuldum heimilanna.

QED.

[Guðmundur Ásgeirsson, 12.4.2012 kl. 03:37]

VIÐBÓT: Eftir nánari lestur stendur 1. málsl. 4. gr. sérstaklega út:

Hver sá sem ríkissjóður gengur í ábyrgð fyrir, ábyrgðarþegi, skal greiða við ábyrgðarveitingu í ríkissjóð áhættugjald er nemi 0,25–4,00% af höfuðstól ábyrgðarskuldbindingar fyrir hvert ár lánstímans. Áhættugjaldið skal greiða í upphafi lánstíma og rennur það í ríkissjóð.

Sé þetta lesið þannig að ábyrgðargjaldið verði gjaldkræft strax við veitingu ábyrgðar, og þar sem það var ekki kveðið á um sérstök tímatakmörk við veitingu ummræddrar ábyrgðaryfirlýsingar, þá verði að líta sem svo að ákvarða verði gjaldið til eins árs í senn. Er þetta í samræmi við almenn við fjárkröfuréttar sem vandlega eru skráð í lög um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001, þar sem segir að þegar lögmæt fjárkrafa hafi orðið gjaldkræf en ekki hafi verið kveðið á um vexti skuli almennt miða við vexti samkvæmt gjaldskrá Seðlabanka Íslands (hina svokölluðu seðlabankavexti).

Séu vaxtalögin höfð til hliðsjónar kemur út merkilegur útreikningur:

ábyrgðargjald 4%    gjaldkræft (ma. kr.)    SÍ vextir    vextir
65.88    65.88    18.50%    0.94
    65.88    15.00%    0.77
    65.88    21.00%    1.05
    65.88    21.00%    1.05
    65.88    20.00%    1.01
    65.88    19.00%    0.96
    65.88    19.00%    0.96
    65.88    18.00%    0.91
    65.88    10.50%    0.55
    65.88    10.50%    0.55
    65.88    10.50%    0.55
    65.88    10.50%    0.55
65.88    141.63    10.50%    1.18
    141.63    10.50%    1.18
    141.63    9.00%    1.02
    141.63    8.50%    0.97
.    141.63    8.50%    0.97
    141.63    8.50%    0.97
    141.63    8.50%    0.97
    141.63    8.50%    0.97
    141.63    8.25%    0.94
    141.63    8.25%    0.94
    141.63    7.75%    0.88
    141.63    7.75%    0.88
65.88    219.37    6.75%    1.20
    219.37    6.30%    1.12
    219.37    5.75%    1.02
    219.37    5.55%    0.99
    219.37    5.50%    0.98
    219.37    5.25%    0.94
    219.37    5.25%    0.94
    219.37    5.25%    0.94
    219.37    5.25%    0.94
    219.37    5.25%    0.94
    219.37    5.25%    0.94
    219.37    5.25%    0.94
65.88    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27 apríl 2012 = 304.74 ma. kr.
    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27
    297.13    5.25%    1.27
    312.36    5.25%    1.33 október 2012

Með öðrum orðum þarf ég að leiðrétta fyrri niðurstöður mínar, þær virðast hafa verið nokkuð vanáætlaðar. Fyrst hélt ég reyndar að þetta væri mun hærra en fann svo smá villu í útreikningi og fæa ekki betur séð en þetta sé allavega rétt reiknað, burtséð frá því hvort þessi reikniaðferð eigi við, en hún er vel að merkja sú sama og hefur verið notuð til endurreikna gengistryggð lán með seðlabankavöxtum.

Rúmir þrjúhundruð milljarðar sem bíða þess að vera innheimtir.

Ekki aðeins hægt að leysa skuldavandann heldur loka fjárlagagatinu líka!

[Hörður Þórðarson, 12.4.2012 kl. 20:19]

Guðmundur. Innistæðurnar voru ekki tryggðar á nokkurn hátt af ríkissjóði. Þær voru einfaldlega látnar hafa forgang umfram aðrar kröfur og bankarnir áttu nóg af peningum fyrir þessum innistæðum. Að ríkissjóður eigi skilið að fá eitthvað gjald greitt fyrir þetta er í mínum augum ekkert annað en rakalaust bull.

[Guðmundur Ásgeirsson, 13.4.2012 kl. 16:47]

Ertu semsagt að segja að það sé engin ríkisábyrgð á innstæðum?

Flott, þá er Icesave málið fyrirfram unnið!