Heimildir lífeyrissjóða til að fjármagna leiguíbúðir

Nokkuð lengi hefur verið kallað eftir því að lífeyrissjóðir komi af krafti að fjármögnun á uppbyggingu leiguíbúða til að auka framboð á húsnæðismarkaði. Lífeyrissjóðirnir hafa kvartað yfir því að þeir geti það ekki vegna of þröngra takmarkana sem ríkisvaldið hefur sett á fjárfestingarheimildir þeirra með ákvæðum VII. kafla laga um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða.

Þetta hefur meðal annars verið rætt í tengslum við kjarasamninga. Í yfirlýsingu stjórnvalda frá 12. desember 2022 vegna kjarasamninga á almennum vinnumarkaði kom fram að stjórnvöld myndu á samningstímabilinu finna leiðir til að auðvelda lífeyrissjóðum að koma að fjármögnun á íbúðarhúsnæði til útleigu til einstaklinga með því að rýmka heimildir sjóðanna til fjárfestinga í leigufélögum.

Afraksturinn af þessu eru drög að frumvarpi sem hafa verið birt í samráðsgátt stjórnvalda. Þar er lagt til að lífeyrissjóðum verði "heimilt að binda allt að 5% heildareigna í hlutabréfum og skuldabréfum, sem ekki eru skráð á skipulegan verðbréfamarkað, útgefin af félögum þar sem meginstarfsemin er langtímaleiga íbúðarhúsnæðis til einstaklinga", sem og í fjárfestingasjóðum sem fjárfesta eingöngu í slíkum bréfum.

Í árslok 2023 námu heildareignir lífeyrissjóða um 7.287 milljörðum króna en fasteignamat íbúðarhúsnæðis á landinu öllu samtals 10.596 milljörðum króna. Miðað við þær stærðir gætu lífeyrissjóðir í mesta lagi fjármagnað um 3,4% íbúðarhúsnæðis á landinu, verði frumvarpið óbreytt að lögum með þessari takmörkun.

Eins og svo margt sem stjórnvöld lofa í tengslum við kjarasamninga er þetta óþolandi seint fram komið og þar að auki í mýflugumynd. Það er harla ólíklegt að svona lágt hlutfall geti haft eins mikil áhrif til að auka framboð á húsnæði og raunverulega er þörf fyrir. Þess vegna væri full ástæða til að rýmka þetta hlutfall verulega og vonandi verður hugað að slíkri breytingu við meðferð frumvarpins á Alþingi.


mbl.is Vill auka fjárfestingarheimildir lífeyrissjóða
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Hunsa þunga fjárhagsstöðu (allra hinna) heimilanna

Ríkisstjórnin hefur ákveðið að koma á fót starfshópi til að bregðast við erfiðri fjárhagsstöðu bænda vegna verðbólgu og vaxtahækkana.

Sjá tilkynningu: Ráðuneytisstjórahópur skipaður vegna fjárhagsstöðu bænda

Enginn slíkur starfshópur hefur verið skipaður til að bregðast við erfiðri fjárhagsstöðu allra hinna heimilanna, sem er til komin af nákvæmlega sömu ástæðum. Tekið skal fram að sá sem þetta skrifar hefur fulla samúð með stöðu bænda, en þætti jafnframt betra ef ríkisstjórnin sýndi jafn mikla samúð með stöðu allra hinna heimilanna.

Til að gefa ákveðna hugmynd af því hvernig tilkynningin gæti litið út ef ríkisstjórninni væri jafnt umhugað um stöðu allra heimila, kom upp sú hugmynd að endurskrifa hana með þeirri einu breytingu að skipta sérstökum tilvísunum til bænda og landbúnaðar út fyrir almennar tilvísanir til heimilanna í landinu:

Ríkisstjórn Íslands samþykkti í morgun að koma á fót starfshópi ráðuneytisstjóra þriggja ráðuneyta; matvæla menningar- og viðskiptaráðuneytisins, fjármála- og efnahagsráðuneytisins og innviðaráðuneytisins. Hópurinn mun leggja mat á þá stöðu sem upp er komin í landbúnaði hjá heimilunum í kjölfar endurtekinna hækkana á stýrivöxtum og verðhækkana á aðföngum.

Höfuðstóll verðtryggðra lána hefur hækkað hratt síðustu misseri og þannig rýrt eiginfjárstöðu bænda heimilanna eins og víðar í samfélaginu. Staða landbúnaðar heimilanna er þó sérlega erfið að því leyti að rekstur búa húsnæðis er nátengdur heimilum bænda mannréttindavörðum lífsskilyrðum þeirra og hækkanir við fjármagnskostnað og aðfangaverð hafa haft íþyngjandi áhrif. Rekstur í landbúnaði heimila er því orðinn þungur hjá mörgum framleiðendum einstaklingum og fjölskyldum.

Starfshópurinn mun draga saman nýjustu gögn um stöðuna og þróun síðustu missera.
Í framhaldinu verða lagðar fram tillögur með hliðsjón af þessum gögnum og jafnframt leiða leitað til að auðvelda kynslóðaskipti og nýliðun í landbúnaði einstaklingum og fjölskyldum að halda viðunandi heimili. Hópurinn mun verða í samráði við Byggðastofnun opinberar stofnanir og önnur fjármálafyrirtæki auk hagsmunaaðila í landbúnaði heimilanna.

Nú hlýtur það að vera réttmæt krafa allra heimila í landinu að jafnræðis verði gætt og samskonar starfshópur skipaður til að bregðast við erfiðri fjárhagsstöðu þeirra.


mbl.is Fjalla um þunga fjárhagsstöðu bænda
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Verðbólguhvetjandi vaxtahækkanir

Geta vaxtahækkanir aukið verðbólgu? Skoðum málið.

„Það sem maður er orðinn mjög hugsi yfir er það hvernig reiknaða húsa­leig­an hef­ur áhrif á verðbólg­una eins og hún mæl­ist í dag. En okk­ur sýn­ist að rúmt pró­sent af þess­ari átta pró­senta verðbólgu­mæl­ingu leiði af reiknaðri húsa­leigu sem að aft­ur end­ur­spegl­ar vaxtahækk­an­ir,“ seg­ir Bjarni [Benediktsson fjármála- og efnahagsráðherra] við mbl.is eftir rík­is­stjórn­ar­fund í dag.

Spurður nán­ar um þetta seg­ir hann að vinna við að end­ur­skoða hús­næðisliðinn hafi staðið yfir. „Það er að mínu áliti orðið mjög brýnt að við ljúk­um þeirri end­ur­skoðun. Þar sem mér sýn­ist sú aðferð sem notuð er í dag til að kom­ast að niður­stöðu um hina reiknuðu húsa­leigu sé að valda ákveðinni bjög­un í verðbólgu­mæl­ingu.“

Með öðrum orðum er hækkun á einum af undirliðum vísitölu neysluverðs að endurspegla vaxtahækkanir og valda ákveðinni bjögun í verðbólgumælingum. Þessi undirliður heitir "reiknuð húsaleiga" en hann samanstendur af annars vegar húsnæðisverði og hins vegar svokölluðum vaxtaþætti sem tekur mið af því hversu háa vexti heimilin þurfa að greiða af húsnæðislánum sínum.

Þessu ummæli eru athyglisverð í ljósi þess að ýmsir talsmenn hagsmuna almennings og heimilanna hafa í langan tíma verið að benda á að miklar vaxtahækkanir séu beinlínis til þess fallnar að kynda undir verðbólgubálinu. Fyrirtæki sem standa frammi fyrir auknum vaxtakostnaði eru jú líkleg til að velta þeim aukna kostnaði út í vöruverð sem veldur því að verðbólga mælist hærri en ella.

Þessu hafa talsmenn peningastefnunnar og varðhundar fjármagnsaflanna hafnað og vísað því á bug að vaxtahækkanir geti verið verðbólguhvetjandi.

Nýlega fóru svo sjónir málsmetandi aðila að beinast í auknum mæli að þessum umrædda lið í verðbólgumælingum sem kallast "vaxtaþáttur reiknaðrar húsaleigu". Á mannamáli er hægt að útskýra þetta þannig að húsnæðisliðurinn í vísitölu neysluverðs er samansettur af annars vegar greiddri húsaleigu (leiguverði) og hins vegar fyrrnefndri reiknaðri húsaleigu sem inniheldur umræddan vaxtaþátt. Það þýðir að þegar vextir hækka hafa þeir beinlínis áhrif til hækkunar á vísitölu neysluverð sem í daglegu tali er kallað verðbólga.

Tilvitnuð ummæli fjármála- og efnahagsráðherra eru ekki eina staðfestingin sem hefur komið fram nýlega á því að miklar vaxtahækkanir séu beinlínis að ýta undir verðbólguna. Grípum niður í Korn Íslandsbanka frá því í gær 28. september 2023:

"Vísitala neysluverðs (VNV) hækkaði um 0,35% í september samkvæmt nýbirtum tölum Hagstofunnar. ..."

"Það helsta sem vegur til hækkunar í septembermánuði er húsnæðisliðurinn. Liðurinn í heild hækkar um 0,7% (0,21% áhrif á VNV) þar sem greidd húsaleiga hækkar um 0,9% (0,03% áhrif á VNV) og reiknuð um 0,9% (0,16% áhrif á VNV). Innan reiknuðu húsaleigunnar er það markaðsverð íbúðarhúsnæðis sem hækkar um 0,3% og vaxtaþátturinn um 0,6%."

Með öðrum orðum voru 45,7% af hækkun vísitölunnar (0,16% af 0,35%) vegna reiknaðrar húsaleigu og tveir þriðju hlutar af því (0,6% af 0,9%) beinlínis vegna vaxtaþáttarins, eða um 30,5% af þeirri hækkun sem varð á vísitölunni.

Þessi áhrif mátti reyndar sjá nokkuð vel í Hagsjá Landsbankans 28. júní síðastliðinn, en þar kom fram myndrit sem sýnir glögglega að framlag vaxtabreytinga hefur beinlínis valdið auknum hækkunum á vísitölu neysluverðs í hverjum mánuði frá því í september í fyrra.

Til að taka þetta saman þá hafa vaxtahækkanir undanfarið ár beinlínis verið að valda aukinni verðbólgu, þvert gegn þeim yfirlýstu markmiðum þeirra að þær eigi að vera til að draga úr verðbólgu!

Alveg sama hvað sértrúarsöfnuðurinn í seðlabankanum reynir að afneita þessari staðreynd liggur þetta ljóst fyrir í opinberri tölfræði.

Ef við gefum okkur að 30% af mældri ársverðbólgu megi rekja til vaxtahækkana (sem er vissulega gróft mat því þetta sveiflast milli mánaða) þá ætti mæld verðbólga að vera mun lægri eða jafnvel ekki nema 5,6% í stað 8% ef leiðrétt væri fyrir vaxtaþættinum

Það er þó ánægjulegt að fjármála- og efnahagsráðherra virðist vera núna fyrst að átta sig á þessu. Spurningin er bara hvað mun hann gera í því? Ætlar hann að beina þeim tilmælum til seðlabankans að láta af vaxtabrjálæðinu og lækka vexti til að lækka vaxtaþáttinn í vísitölu neysluverðs og slá þannig á verðbólguna? Ætlar hann að bæta heimilunum þann skaða sem þau hafa hlotið af þessum hagstjórnarmistökum með einhverjum hætti?

Svör óskast.


mbl.is Sér ekki fram á vaxtalækkun strax
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Meintar "vinsældir" verðtryggðra lána

Á forsíðu Viðskiptamoggans í dag kemur fram eftirfarandi fullyrðing:

"Vinsældir verðtryggðra lána hafa farið vaxandi frá því í byrjun síðasta árs."

Sambærilegar fullyrðingar um meintar "vinsældir" verðtryggðra lána komu fram á málþingi á vegum Hagfræðideildar Háskóla Íslands fyrir allnokkrum árum síðan.

Það er orðið hvimleitt að þurfa að leiðrétta slíka vitleysu. Þetta óhagstæðasta lánsform á byggðu bóli er ekki "vinsælt". Enginn sem veit betur tekur slíkt lán ótilneyddur.

Fram til ársins 2011 voru verðtryggð húsnæðislán ráðandi á markaðnum. Það stafaði ekki af "vinsældum" þeirra heldur var einfaldlega ekkert annað í boði.

Síðan þá hafa óverðtryggð lán rutt sér til rúms í vaxandi mæli og voru á síðasta ári komin í meirihluta. Neytendur höfðu þannig í stórum stíl afnumið verðtryggingu á skuldbindingum sínum. Enda gerði ríkisstjórnin það ekki þrátt fyrir að hafa lofað því í tengslum við lífskjarasamninga árið 2019.

Fram til ársins 2020 var ekki heldur í boði að taka námslán nema með verðtryggingu.

Aukin ásókn í verðtryggð húsnæðislán upp á síðkastið er ekki til komin vegna "vinsælda" þeirra, heldur vegna þess að margir neyðast nú til að taka slík lán.

Fólk með óverðtryggð lán ræður margt ekki lengur við stökkbreytta vaxtabyrði og neyðist því til að flýja yfir í verðtryggð lán svo það lendi ekki í vanskilum, þó það sé reyndar aðeins skammgóður vermir eins og að pissa í skóna sína.

Fyrstu kaupendur standast ekki heldur greiðslumat fyrir óverðtryggðum lánum nema þeir séu á ofurlaunum sem á í fæstum tilvikum við um fólk úr þeim hópi. Vilji þau koma þaki yfir höfuðið neyðast þau því til að taka verðtryggð lán.

Þetta er dapurlegt og vinnur beinlínis gegn öllum aðgerðum til að sporna við verðbólgunni, því eins og sýnt hefur verið fram á stuðlar mikil útbreiðsla verðtryggða lána að meiri verðbólgu og harkalegri hækkunum stýrivaxta en ef þau væru ekki fyrir hendi.

Nauðung er ekki til merkis um vinsældir.


mbl.is Verðtryggð lán taka yfir
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Lækkið þá vextina!

Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri hefur frá kynningu nýjustu vaxtahækkunar í morgun tönnlast á því í viðtölum við fjölmiðla að hann hefði viljað sjá meiri sparnað hjá almenningi. Því miður datt engum fjölmiðlamanni að fylgja því eftir og spyrja hann hvernig fólk með meðaltekjur eða minna eigi að fara að því um þessar mundir?

Þetta er svo öfugsnúið því þegar allt sem áður var afgangs af ráðstöfunartekjum fer nú í vaxtahítina er ekkert eftir til að leggja fyrir. Margir þurfa núna jafnvel að ganga á sparifé til að fóðra vaxtagreiðslurnar og þannig draga vaxtahækkanir beinlínis úr sparnaði.

Ef snillingarnir í Seðlabankanum vilja raunverulega að við spörum ættu þau miklu frekar að lækka vextina svo við eigum þá eitthvað afgangs til að spara og þurfum ekki að minnka þann sparnað sem sum okkar áttu fyrir!

Forsætisráðherra hélt því líka fram nýlega í skriflegu svari við fyrirspurn á Alþingi að hækkun vaxta hvetji til sparnaðar og dragi þannig úr peningamagni í umferð.

Þvílík della að sparnaður launafólks dragi úr peningamagni í umferð. Peningamagn í umferð innheldur nefnilega bankainnstæður. Þegar laun eru greidd færist bankainnstæða bara af einu reikningsnúmeri yfir á annað og það hefur því nákvæmlega engin áhrif á peningamagn í umferð, hvorki til að draga úr því né auka það.

Fleira er athugavert við svarið, en meðal þess sem var spurt um var hversu mikið nýtt peningamagn hefði orðið til af völdum verðtryggingar útlána frá mars 2021. Því var svarað með þeim orðum að "Hækkun á stofni verðtryggðra útlána vegna verðbóta leiðir ekki beint til þess að nýtt peningamagn myndast."

Jú ef til vill ekki "beint" heldur gerist það í árslok við uppgjör bankans á þeim verðbótum sem hafa fallið á eftirstöðvar útistandandi lána og eru taldar sem hagnaður þó ekki sé búið að greiða þann hagnað inn í bankann. Við það verður til ný innstæða á eigin reikningi bankans sem hann notar svo til að greiða laun og annan kostnað og þannig kemst nýtt peningamagn í umferð. Svarið er því hártogun og engin tilraun var gerð til að svara því efnislega hversu mikil aukningin var.

Jafnframt kemur fram í sama svari að stjórnvöld hafa nákvæmlega ekkert gert til þess að draga úr peningamagni í umferð frá því að verðbólga fór yfir efri vikmörk opinbers verðbólgumarkmiðs í mars 2021. Þvert á móti hefur það síðan þá aukist um 22%, sem útskýrir betur en nokkuð annað þá háu verðbólgu sem nú blasir við.

Meira en fimmta hver króna í umferð var "prentuð" á síðustu tveimur árum!

Þegar fólk sem er ekki betur að sér um einfaldar staðreyndir heldur en raun ber vitni fer með stjórn efnahagsmála kemur kannski lítið á óvart að hagkerfið sé komið á vonarvöl.


mbl.is „Hefðum viljað sjá meiri sparnað“
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Til hamingju með daginn!

Í dag eru liðin tíu ár frá glæstum sigri Íslands í Icesave málinu fyrir EFTA-dómstólnum. Enn eru að koma fram nýjar upplýsingar um málið, en þetta sagði Ólafur Ragnar Grímsson sem þá var Forseti Íslands í viðtali við RÚV í tilefni dagsins: "En ég vil...

Gleðilega hátíð ljóss og friðar!

Heillaóskir til lesenda og annarra bloggara. Gleðileg jól og aðrar hátíðar eftir því sem við á. Megi komandi ár verða farsælt og gæfuríkt.

Eru bankar eins og hraðfrystihús?

Gunnar Jakobsson, varaseðlabankastjóri fjármálastöðugleika, lét merkileg ummæli falla á kynningarfundi fjármálastöðugleikanefndar Seðlabanka Íslands í gær: "...bankar eru ekki eins og hraðfrystihús, svo það sé alveg á hreinu. Bankar eru mjög sérstakar...

Hér er leiðin

Lækkið vextina!

Fasteignagjöld hækka um 21,7% í Reykjavík

Fyrirsögn viðtengdrar fréttar er vægast sagt villandi ef ekki röng, en af henni mætti ráða að fasteignagjöld í Reykjavík verði óbreytt á næsta ári frá því sem nú er. Hið rétta kemur ekki í ljós nema lesið sé lengra inn í fréttina, að vegna mikillar...

Viðurkenning á skattsvikum?

Haft er eftir lögmanni veitingastaðar sem er sakaður um launaþjófnað: "Einnig hafi starfs­fólkið, að henn­ar sögn, búið frítt í íbúð á veg­um vinnu­veit­and­ans, þar sem innifalið var in­ter­net, raf­magn og hiti. Þetta séu hlunn­indi sem ekki hafi verið...

Hvenær er óheimilt að skrá vanskil?

Viðtengd frétt fjallar um óréttmæta innheimtu ferðaskrifstofu á eldsneytisgjaldi vegna útskriftarferðar, sem búið var að úrskurða ólöglegt. Haft er eftir föður eins viðkomandi útskriftarnemenda að hann hafi áhyggjur af afleiðingum þess fyrir svo ungt...

Fyrningarreglur eftir gjaldþrot

Í viðtengdum pistli af Smartlandi svarar lögmaður nokkur spurningu frá lesanda sem er ábyrgðarmaður á námsláni, án þess þó að svara raunverulega spurningunni. Hér verða því birt raunveruleg og haldbær svör við spurningunni. Í fyrsta lagi. Hvar er...

Arsmlengdarlögleysa

"...ég er ekki að út­hluta í þessu útboði, það er búið að út­færa þetta í lög­um þannig að þess­ar ákv­arðanir eru all­ar tekn­ar í arms­lengd frá mér.“ Segir Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra um sölu hluta í Íslandsbanka. En hvað...

Bráðum 49 lönd

Í tilvitnaðri frétt segir: "48 lönd, þar með tal­in Dan­mörk og Finn­land, hafa gerst aðilar að viðbót­ar­bók­un Sameinuðu þjóðanna sem seg­ir að börn eigi rétt á að kvarta til Barna­rétt­ar­nefnd­ar Sameinuðu þjóðanna." Á næsta ári fjölgar þeim um...

Næsta síða »

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband